Kastamonu’da Karadeniz’in Efes’i olarak gösterilen Pompeipolis Antik Kenti’ndeki villada insanların beslenme biçimleri ile o periyoda ilişkin böcek çeşitleri araştırılmaya başlandı.
Roma devrinde yayıldığı alan bakımından Paflagonya bölgesinin en büyük kentlerinden biri olan Pompeipolis’teki hafriyat çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı adına Karabük Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mevlüt Eliüşük başkanlığında yürütülüyor. Kastamonu’nun Taşköprü ilçesine bağlı Zımbıllı Zirve mevkiinde yer alan tarihi Paflagonya bölgesinin başşehri Pompeipolis Antik Kenti’ndeki hafriyat çalışmalarının yanı sıra, bulunan villa kısmında insanların beslenme biçimleri ile böcek çeşitlerinin araştırılmasına başlandı.
Yaklaşık bin 600 metrekare alana sahip Roma villasında tuvalet kanalında yürütülen çalışmalarda toplanan tohumlar, Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Nuri Tatbul tarafından laboratuvarda incelenerek ayrıştırılıyor. İnsanların bin 800 yıl evvel nasıl beslendikleri ve o periyoda ilişkin hangi besinlerin yenildiğinin ortaya çıkarılacağı çalışma çerçevesinde böcek çeşitleri de araştırılıyor. Elde edilen datalarla birlikte o periyottaki çevresel arkeolojik çalışmalara katkı sağlanması hedefleniyor. Yapılan incelemelerde şu ana kadar 50 farklı bitki çeşidini tanımlanırken, bin 800 yıl öncesine ilişkin olduğu düşünülen arı da hafriyat çalışmalarında tespit edildi.
"Bitki kalıntıları aracılığı ile yerleşimin beslenme alışkanlıklarını anlamaya çalışıyorum"
Çalışmalarla ilgili bilgi veren Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Nuri Tatbul, "Bu projede ben çevresel arkeoloji çalışmalarıyla ilgileniyorum ve bir alt disipline olan arkeobotanik çalışmaları yürütüyorum. Bu çalışmanın kapsamında yerleşimdeki villada bulunan çöp çukuru, yanık alanlar, mutfak alanı, depolama alanı, su sistemi, kanalizasyon üzere ortamlardan örnekler alıyorum ve toprak örneklerini suda yüzdürme metodunu uyguluyorum ve bitki kalıntılarını ayırıyorum. Bu ayırdığım bitki kalıntıları aracılığı ile yerleşimin beslenme alışkanlıklarını anlamaya çalışıyorum. Bu birinci gayem. Bu çalışmanın sonucunda da yerleşiğindeki insanların ekonomik olarak kullandıkları tahıllar, baklagiller, meyve tipleri üzere bitkileri yani ekonomik kıymeti olan bitkileri kıymetlendirerek yerleşimin iktisadını anlamaya çalışıyorum. Birebir vakitte üretim, tüketim, atık üzere davranışları da gözlemleyebiliyoruz, tanımlayabiliyoruz" dedi.
"Şimdiye kadar yaklaşık 50 farklı bitki cinsini tanımlayabildik"
Çalışmaların periyoda ışık tutacağını kaydeden Tatbul, "İkinci hedefim bu yerleşimde yerleşimin etrafındaki mikrofauna yani küçük hayvan tipleri ve tıpkı vakitte flora yani yerleşim etrafındaki geçmişteki bitki örtüsünü tanımlamaya çalışıyorum. Böylelikle yerleşimin etrafında geçmiş periyottaki çevresel kuralları anlayabileceğiz. Bunun için de ikinci değere sahip olan yabani bitki çeşitleri, bu bitki tipleri şimdiye kadar yaklaşık 50 farklı bitki çeşidini tanımlayabildik. Bu yerleşimin de hayatın sürdüğü, terk edildiği, tekrar yerleşildiği ve tekrar terk edildiği üzere yaklaşık 800-900 yıllık bir müddet kullanılmış. Bu sayede bu yerleşim süreci içinde geçmiş etrafın tekrar kurgulanmasını, bilimsel bilgiler aracılığıyla yapmayı planlıyorum" diye konuştu.
"Geçmiş devirden günümüze kalan böcekleri de inceliyoruz"
Böcek tiplerini tespit ederek devrin çevresel kaidelerini tespit etmeye de çalıştıklarını kaydeden Tatbul, "Bir öbür alan böcek bilimi. Bizim bu aldığımız örneklerde böcekler de çıkıyor. Bunun için de yeniden biyologlarla birlikte çalışarak öteki bilgilere ulaşacağız ve böylece hem bitki hem de mikrofaunayı tahlil ederek geçmiş doğal kuralları daha güzel anlayabileceğiz. Yabani bitki cinsleri çok değerli, zira her bir tıbbın hayat kuralları var. Örneğin yaşadığı bir sıcaklık aralığı var. Bir yağış rejimi var, bir nem oranı var ve bu açıdan bakarak tahminen geçmiş iklim ve çevresel kuralları da öğrenebiliriz" sözlerini kullandı.