DÜZCE(İHA) – Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Doç. Dr. Attila Önmez, kilo verme sürecinde önceliğin ilaç tedavisi olmadığını, obezite hastalığına yol açan nedenlerin titizlikle araştırıldıktan sonra karar verilmesi gerektiğini söyledi.
Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Doç. Dr. Attila Önmez, son yıllarda dünya genelinde artan çok kilo ve obezite ile çabada kullanılan yeni jenerasyon ilaçların tesiri üzerine dikkat cazip bilgiler paylaştı. İlaç tedavilerinde doktor tavsiyesinin önemine değinen Önmez, kilo verme sürecinde önceliğin ilaç tedavisi olmadığını, obezite hastalığına yol açan nedenlerin titizlikle araştırıldıktan sonra karar verilmesi gerektiğinin altını çizdi. Ülkemizde obezite tedavisinde kullanılabilen ilaçların oral olarak alınabilen orlistat ve son vakitlerde popülaritesi artan, cilt altına uygulanan GLP-1R analoglar olduğunu söyleyen Doç. Dr. Önmez, "Ülkemizde bulunan GLP-1RA analogları liraglutid ve semaglutiddir. Bu küme ilaçlar glukoza bağımlı olarak insülin salımını artırırken, glukagon hormonunu baskılamaktadır, ayrıyeten mide boşalmasını yavaşlatır ve beyindeki iştah merkezini etkileyerek iştahı baskılar. Bu ilaçlar yapılan çalışmalarda kilo kaybının yanında, kalp damar hastalıkları, böbrek yetmezliği ve yağlı karaciğer hastalığında olumlu tesirleri olduğu gösterilmiştir. Cilt altına zerk edilerek kullanılan GLP-1R analoglarından günde tek doz kullanılan liraglutid ile yapılan bir çalışmada 56 haftalık süreçte yüzde 8 kilo kaybı tespit edilmiştir. Son vakitlerde ülkemizde ve dünyada tanınan olan haftada bir kullanılan semaglutid ise plasebo ile yapılan denetimli çalışmasında 68 haftalık süreçte yüzde 14,9-17,4 oranında kilo kaybına yol açmıştır" dedi.
"Obezite tedavisinde öncelik asla ilaç tedavisi olmamalı"
Obezite tedavisinde ilaçların rolü ile diyet ve antrenmanın rolü ortasında nasıl bir istikrar kurmak gerektiğine değinen Önmez, "Obezite tedavisinde öncelik asla ilaç tedavisi olmamalıdır. Öncelikle obezite hastalığını tanımlamak istiyorum. Obezite, ülkemizde yüzde 34 sıklıkta görülen yaygın, ilerleyici, birçok etkenin rol oynadığı kompleks bir hastalıktır. Birçok hastalığa yol açarak hayat kalitesini ve ömür mühletini azaltmaktadır. Genetik ve metabolik etkenlerin de rol oynadığı obezitenin bir hastalık olduğu unutulmamalı ve hastaları tanımlarken obez yerine obezite hastası terminolojisini kullanmalıyız. Obezite hastalarının öncelikle uzunluğu, kilosu, beden kütle indeksinin ve antropometrik ölçümlerinin yapılması gerekir. Obezite hastalığına yol açabilecek genetik, metabolik hastalıkların, eşlik eden hastalıklarının ve kullandığı ilaçlarının öncelikle kıymetlendirilmesi gerekmektedir. Zira kimi hastalıkların ve ilaçların obeziteye yol açabileceği unutulmamalıdır. Bunun dışında kişinin beslenme özellikleri, yeme davranış bozukluklarının olup olmadığı, antrenman ve fizikî aktiviteleri kesinlikle değerlendirilmelidir. Günümüzde hala hiçbir ilaç tedavisi ya da cerrahi kilo vermede ömür usulü değişikliği kadar tesirli ve kalıcı bir yol değildir. Bu yüzden de yalnızca ilaç ile kilo vermeyi düşünmek yanılgı olacaktır. Tedavinin; hastanın uygun beslenme programı ve fizikî aktiviteyle bir bütün olması gerektiği unutulmamalıdır" tabirlerini kullandı.
"Mutlaka doktor kontrolünde kullanılmalı"
Her ilacın yan tesir potansiyeli olduğunu hatırlatarak kelamlarına devam eden Attila Önmez, "Bu yüzden de kesinlikle doktor kontrolünde kullanılması gerekmektedir. Ne yazık ki son vakitlerde bu bahiste uzman olmayan bireylerce kimi merkezlerde tıpkı kalemin farklı hastalara makul aralıklarla kullanılmakta olduğunu bilmekteyiz. Cilt altına uygulanan bu kalemleri tek bir kişi kullanmalıdır. Her enjeksiyon sonrasında iğne ucu değişse bile kalemin diğer hastalarca kullanımı viral hastalıkların bulaşma riskini arttırmaktadır" dedi.
Yan etkileri
Her ilacın yan tesiri olduğunu hatırlatan Doç. Dr. Önmez, "Her ilacın yan tesiri olabileceği üzere GLP-1R analoglarının da yan tesirleri bulunmaktadır. Bunlardan en sık gördüklerimiz bulantı, kusma, karın ağrısı, karında şişkinlik, kabızlık, ishaldir ki bu yan tesirler ekseriyetle geçicidir. Bunun dışında daha ender olarak safta taşı oluşumunu arttırabilmektedir. Pankreas iltihabı riskini arttırmasa da daha evvel pankreas iltihabı geçirenlerde kullanılmamalıdır. Elimizdeki datalar ışığında kanser riskini arttırmadığını lakin çok ender bir tiroid kanseri çeşidi olan medüller tiroid kanseri hikayesi ya da ailede bu kanser hikayesi olanların kullanmaması gerekmektedir. Semaglutidin diyabetik hastalarda diyabetik göz hastalığı ile bir alakası olabileceği kuşkusu bulunduğu için semaglutid kullanan hastalarda retinopati takip edilmelidir" sözlerini kullandı.
Toplumsal ölçekte obeziteyle gayrette nasıl bir fark oluşturur
Kilo verme açısından başarılı olmayan çok sayıda ilacın denendiğini hatırlatan Önmez, "GLP-1R analogları ile artık obeziteyle daha faal uğraş edebilmekteyiz daha manalı kilo kayıpları görebilmekteyiz. Bunun dışında başka ilaçlarda görmediğimiz kimi olumlu tesirleri de bu ilaçlarla görebilmekteyiz ki bunlar; kalp damar hastalık riskinin azaltması, kan şekerinin denetimi, kan basıncı ve kolesterol seviyelerinde azalma, karaciğerin yağlı hastalığının azalması üzeredir. Böylelikle diğer hastalıkların gelişimi riskini azaltarak kişinin ömür kalitesini arttırabilmektedir. Bu da uzun vadede sıhhat harcamalarının azalmasına katkı sağlamaktadır" dedi.
"Uygun görülen hastalara reçete ile verilmeli"
Obezitenin bir hastalık olduğunu, bu hastalıkla uğraşta uzmanlaşmış iç hastalıkları uzmanlarının ya da endokrinoloji uzmanlarının kararları doğrultusunda hareket edilmesi gerektiğini vurgulayan Önmez, "Yukarıda bahsettiğim üzere obezite bir hastalıktır ve bu komplike hastalığın bu mevzuda uzmanlaşmış iç hastalıkları uzmanları ya da endokrinoloji uzmanları tarafından uygun görülen hastalarda reçete ile verilmeli ve takiplerinin de bu uzmanlar tarafından yapılması gerekmektedir. Özel olarak kilo verme üzerine çalışan birtakım merkezlerde tetkik istenip reçetesiz ilaç verildiğini bilmekteyiz. Bu son derece riskli bir davranıştır. Hastalarımızın bu uzmanlıklara müracaattan muayene olmadan bu ilaçları kullanmaması gerekmektedir" diye konuştu.
Toplumsal bilgilendirme nasıl olmalı
Toplumun obeziteye bakış açısını değiştirmek ve önleyici önlemleri yaygınlaştırmak için neler yapılabileceği hakkında da bilgiler veren Doç. Dr. Önmez, "Obezite, yalnızca fazla kilo alımı olarak algılanmamalı; genetik yatkınlık, hormonal dengesizlikler, çevresel tesirler ve davranışsal faktörlerin bir ortaya gelmesiyle gelişen bir hastalık olarak kabul edilmelidir. Sıhhat Bakanlığımız medyanın ortak çalışmalarıyla obezitenin biyolojik bir temele dayandığını açıklayan eğitimler ve kampanyalar düzenlenmektedir. Bunların daha da yaygınlaşması gerekmektedir. Kullanılan terminolojiye dikkat edilmeli, damgalayıcı lisandan uzak durulmalıdır. Okullarda çocukluk çağından itibaren sağlıklı beslenme ve fizikî aktivitenin ehemmiyeti müfredata eklenmelidir" tabirlerini kullandı.
"Reçetesiz ilaç; fırtınalı denizde rehbersiz yol almaya çalışmak gibidir"
Obezite tedavisinde muvaffakiyet, sırf ferdi eforlarla değil, toplumun bu hastalığa yönelik farkındalığını artıracak güçlü bir sıhhat siyasetiyle mümkün olabileceğine değinen Önmez, "Reçetesiz ilaçların denetimsiz kullanımı engellenmeli, uzman tabiplerin bu tedavi sürecindeki değeri vurgulanmalıdır. Sıhhat bir takım işidir; bireylerin obeziteyle uğraşında diyetisyenler, spor eğitmenleri, psikologlar ve hekimlerin iş birliği kritik kıymete sahiptir. Obezite tedavisinde dahiliye uzmanı ya da endokrinoloji uzmanları tarafından reçete edilmeden kullanılan bu ilaçlar, adeta fırtınalı bir denizde rehbersiz yol almaya çalışmak üzeredir; yanlış bir adım önemli sıhhat risklerine yol açabilir" formunda konuştu.
