Rize’de mecnun balın denetimsiz tüketimine dikkat çekmek isteyen esnafın bal kavanozuna yazdığı ‘Adami uzatur’ sözleri görenlerin ilgisini çekti.
Genellikle Karadeniz bölgesinde, bilhassa de Türkiye’nin doğu Karadeniz bulunan ve "orman gülü" olarak literatüre geçmiş komar çiçeğinden üretilen meczup balın sağımına başlandı.
Halüsinojenik ve toksik özellikler taşıyan mecnun bal yararlarının yanı sıra denetimsiz tüketimi halinde ziyanlı da olabiliyor. Küçük dozlarda tüketildiğinde kısa müddetli sersemlik, düşük tansiyon, baş dönmesi üzere tesirler oluşturan meczup bal yüksek dozlarda önemli zehirlenmelere yol açabildiği üzere ölümcül de olabiliyor. Bilimsel olarak önerilen bir tedavi prosedürü olmayan mecnun bal klasik bir anlayışla düşük tansiyon, mide rahatsızlıkları ve cinsel gücü artırmak üzere emellerle kullanılıyor. Dozu ayarlanmadığı taktirde ise mide bulantısı, kusma, bayılma, kalp ritim bozuklukları üzere rahatsızlıklara yol açıyor.

Deli bala esprili satış
Deli balın bu özelliklerinden yola çıkan Rizeli esnaf ise işe espri katmak istedi. 21 yıldır balcılık yapan Ali İhsan Yazıcı, meczup bal kavanozunun üzerinde olayın ciddiyetini anlatabilmek için ‘Adami uzatur. Reçetesiz satılır’ tabirlerini yer aldığı bir not astı.
Görenlerin uzatma terimini uzunluk zannettiği yazının içeriği ise herkesi hem güldürdü hem de düşündürdü. Zira Rize ağzı ile yazılan bu yazı ‘Bayıltır’ hatta ‘Öldürür’ manası taşıdığını öğrenen herkes olayın ciddiyetini daha yeterli anlamış oldu.

"Deli bal kahvaltıda tüketlmez"
Deli balın kahvaltı ve olağan tüketim için uygun olmadığını lisana getiren Yazıcı "Bu balımız meczup baldır, yaban gülüdür sözlükteki ismi. Bu balın bir özelliği var, tansiyonu direkt sıfıra indiriyor yani şuurlu tüketilmesi lazım. Çok yüksek bölümlerde yaylalarda olur, kullanırken biraz dikkatli olmak gerekiyor. Bu bal ilaçlık olarak tüketiliyor. Kahvaltıda biraz ağırdır yani kahvaltılık değildir. Çok özel, nadide bulunmayan bir baldır. Tansiyon hastalarına öneriyoruz. Direkt tansiyonu sıfıra indirebilir. O yüzden biraz tüketirken dikkatli olmak gerekiyor" tabirlerini kullandı.
Deli balın sıhhat hassasiyetini espri ile anlatmak istediklerine vurgu yapan Yazıcı "Uzatır da ki mecazımız ise Rize’de ‘2.80 adamı uzatır’ diye bir tabirimiz var. Ona nazire olarak onu yazdık. Bayıltır cinsinden bir manası vardır. Merak ediyorlar nasıl uzatıyor diye, bizde diyoruz ‘Ye de görürsün nasıl uzanıyorsun’ diye. Genelde uzunluk uzatır diye lanse ediyorlar işin doğrusu da bizde bir espri katmak istedik balımıza" biçiminde konuştu.