Anayasanın, Esnaf ve Sanatkarların Korunması ile ilgili 173. Maddesi; "Devlet, esnaf ve sanatkarı koruyucu ve destekleyici tedbirleri alır." diyor.
Peki küçük esnaf olarak tanımladığımız, mahalle bakkalları, kasap, manav ve şarküteri gibi işletmeler yeteri kadar korunuyor mu?
Toplum tarafından 3 harfliler olarak bilinen market zincirleri her sokakta, her köşe başında karşımıza çıkıyor. Anormal bir büyüme gösterdiler. Bunların toplam mağaza sayısı 40 binlere ulaştı.
Bunlara 3 harfliler ismini kim taktı? 3 harfliler dendiğinde neyi çağrıştırdığı hepimizin malumu. Neden bu isim takıldı?
Şube sayısı 4500'e ulaşan ve büyümeye devam edenTarım Kredi Marketleri neden kuruldu?
Bunlara girmek istemiyorum. Konumuz bunların gölgesinde ezilen küçük esnaflar.
Türkiyede ilk süper market Gima 1956 yılında Ankara Kızılay'a kurulmuştu. Ankara’ya her ziyaretimizde Gima'ya mutlaka uğrardık. Gima Anadolu'da bazı şehirlerimizde mağaza açtı fakat 3 harfliler kadar büyüyemedi.
A-101'in 81 ilde, 913 ilçede 13 binin üzerinde mağazası var.
BİM'in Türkiye dışında Fas ve Mısırda da mağazaları var. Bunlarla birlikte toplam 14 binin üzerinde mağazası var.
1991 yılında migros tarafından kurulan ŞOK ise 81 ilde 11 bin civarında magazaya sahip.
Bu market zincirlerinde herşey satılıyor. Elektronik ürünler, beyaz eşya, pastahane ürünleri, sebze, meyve, et, tavuk, temizlik malzemeleri hatta cep telefonu, tekne, motosiklet, karavan bile var.
Bu ürünlerden herhangi birini satan küçük esnafın bu marketlerle rekabet etme şansı var mı?
Çoğu bu yüzden kapandı. Mahalle bakkalları nın bile sayısı çok azaldı.
Piyasaya hakim olan bu 3 market, hatta Carrefour ve Migrosu da katarsak 5 market piyasayı da istediği gibi belirliyor.
Neredeyse köylere bile şube açacaklar.
Carrefour ve Migrosa göre fiyatlar 3 harflilerde daha uygun.
Carrefour ve Migros daha eski olmalarına rağmen 3 harflilerle kıyaslandığında, çok daha az magazaya sahip. Carrefour'un ülke genelinde 71 ilde 1250 magazası var.
Migros'un ise, farklı büyüklüklerde 3621 mağazası var. Bunların fiyat politikaları farklı. Güya elit tabakaya hitap ediyorlar. Bunların müdavimlerini 3 harflilerde pek göremezsiniz.
Zincir marketlerin hepside haftanın 7 günü, gece yarılarına kadar açık.
Hafta sonları kapatmış olsalar. Akşamda saat 18'e kadar satış yapsalar, küçük esnaf biraz olsun rahatlayacak.
Anayasa 173 ün gereği neydi?
"Devlet küçük esnaf ve sanatkarı koruyucu ve destekleyici tedbirleri alır!"
Ne diyelim, umarım, devletimiz gereğini yapar! Küçük esnafı koruyucu ve destekleyici tedbirleri alır.
İlyas Erbay
EMİN EĞRİ
•Küçük esnaf biteli yıllar oldu! Dediğiniz gibi 3 harfliler piyasayı ele geçirdi. Bunda esnafın da kusuru yok diyemeyiz. Onların da keyfi fiyat uygulamaları, kalitesiz mal satışı, fiş, fatura vermeyişi yani kuralsızlık içinde bir sektördü. Her yerde esnaf odası var ama sadece üyelerine düşük faizli kredi için sözde uğraşır,ne bir denetleme, ne bir çağa ayak uydurma seminerleri verir. Sadece aidatlarını al ve kral gibi yaşa. Kusuru başkasında ararken önce özeleştiri de yapmak gerekir. Maalesef artık geri dönüşü olmayan yolda ilerleniyor ve öyle de oldu!