Samsun’da, Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Tıp Fakültesi, Elektrik-Elektronik Mühendisliği ile Sağlık Bilimleri Fakültesi iş birliğinde geliştirilen aygıt sayesinde kronik hastaların bilgileri uzaktan takip ediliyor, acil müdahale gereken durumlarda tabipler hastaneye gerek duymadan tedavi uyguluyor.
Türkiye Sıhhat Enstitüleri Başkanlığının (TÜSEB) desteklediği proje 2023 yılında başlarken, 2026 yılının Mart ayında tamamlanacak. Proje kapsamında bilhassa kalp yetmezliği, KOAH ve idiopatik pulmoner fibrozis üzere kronik rahatsızlıkları olan hastalar meskenlerinde izleniyor. Samsun, Ordu ve Sinop kırsalında yaşayan ve hastaneye uzak bölgelerde bulunan hastalar aygıtlarla takip ediliyor. Kimi hastalar hastaneden 200 kilometre kadar ya da daha uzakta yaşıyor. Hastalara, hastalık durumlarına nazaran bir ekip izlem aygıtı veriyor, aygıtların kullanımını anlatıyor ve hekimlerin teklifine nazaran her gün tertipli olarak ölçüm yapmaları isteniyor. Sistemli olarak gelen bilgiler sayesinde acil müdahaleye muhtaçlık duyan hastalar tespit ediliyor ve ilaç değişikliği, doz değişikliği üzere müdahaleler yapılıp, hastaların hastaneye gelmeden tedavi edilmesi sağlanıyor.
"Amacımız hastane müracaatlarını azaltmak"
Projenin hedefini anlatan OMÜ Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Kolu Öğr. Üyesi Doç. Dr. Ömer Gedikli, kalp yetmezliği hastalarının sık sık hastaneye başvurduğunu belirterek, "Bu sistemle hastaların kilo ve tansiyon takibi yapılıyor. Yazılım bize anlık bilgi gönderiyor. Referans aralıklarının dışına çıkan bilgiler olduğunda ikaz alıyoruz ve hastaya müdahale edebiliyoruz. Böylelikle hastaların hastaneye gitmesine gerek kalmadan tedavi süreçlerini konuttan takip ediyoruz. Hem hastaların ömür kalitesi artıyor hem de hastane yükü azalıyor" dedi.
Doç. Dr. Gedikli, ileride kurulacak davet merkezleri sayesinde tabiplerin bu hastaları daima izleyebileceğini, sistemin yaygınlaşmasıyla hastane yatışlarının kıymetli ölçüde düşeceğini de vurguladı.
"İleride tüm hastalara takılan aygıtlar davet merkezi üzere doktora bilgi verebilir"
Çağrı merkezi üzere kurulacak alanlarda tabiplerin bu hastaları daima takip ederek hastaneye gelmelerine gerek kalmadan tedavi programı uygulayabileceğine değinen Doç. Dr. Gedikli, "Amerika’da kalp yetmezliği hastalarının birinci 1 ayda hastane müracaatları yüzde 18, 30-90 gün ortasında ise yüzde 40’ı buluyor. Bunu azaltmak, hastane ve hasta için çok uygun. Proje şu anda uyguna gidiyor. Hasta toplamaya devam ediyor. Takip edildiğini bilen hastalar ilaçlarını sistemli kullanıyor, yediklerine dikkat ediyorlar. Bu da herkese daha inançlı bir hasta takibi sunuyor. Kullandığımız aygıt çok kompleks bir aygıt değil. Sistem tüm ölçümleri bir çatı altında toplayıp, bilgi akışı sağlıyor. Sistem hangi dataların bizlere bildirileceğini yazılımındaki algoritma ile belirliyor. Bu işimizi çok kolaylaştırıyor. Gelecekte daha toplu hastalarla davet merkezi şeklinde hekimlerin da takibinde sistemlerle tüm ülkeye yayılarak bu hastaların hem yatışlarını engellemek hem de ömür kalitelerini artırmak meskende ömürlerini sürdürmelerini sağlamak ismine değerli bir çalışma. Çalışmanın sonuçları şimdi açıklanmadı, takip devam ediyor. Türkiye’de şimdi bu türlü bir sistem denenmedi. Mühendislik, hemşirelik ve tıp fakültesi olarak projeye ortak devam ettik. Yazılım yapıldı. Tartı, oksijen ve nabız aygıtı temin etmek güç değil lakin yazılımın olması ve bilgilerin işlenmesi kıymetli. Bu aygıta ayrıyeten şeker, saturasyon da eklenebiliyor. Maliyeti de çok düşük bir sistem âlâ olacağını düşünüyoruz" diye konuştu.
Şu ana kadar birçok hastada sıkıntısız çalışan aygıtın yazılımı OMÜ Elektrik-Elektronik Mühendisliği Öğretim Vazifelileri Hülya Gökalp Clarke ve Malcolm Clarke tarafından yapıldı. Bugün de denetime gelen hastalar üzerinde denemeler gerçekleştirildi. Aygıtı kullandıktan sonra hayat kalitelerinin arttığını lisana getiren hastalar, aygıtı kullanmadan evvel haftada 2-3 kere hastaneye gelmek zorunda olduklarını, acil ve poliklinik hizmetlerinin yanı sıra ulaşım olarak da büyük düşünceler yaşadıklarını lisana getirdiler. Hastalar, aygıtın hayatlarını kolaylaştırdığını belirterek, emeği geçenlere şükranlarını sundular.