Son haftalarda ülke genelinde zehirlenmelerle ilgili vatandaşlara ihtarlarda bulunan Kastamonu Üniversitesi’ndeki uzman öğretim üyeleri, açık satılan ya da zehirlenmeye sebep olabilecek besinlerin Tarım ve Orman Bakanlığının denetlediği işletmelerde yenilmesi gerektiğini vurguladı.
Son haftalarda İstanbul, Kastamonu, Zonguldak, Trabzon, Sivas üzere vilayetlerde üst üste yaşanan zehirlenme olayları besin güvenliğini gündeme getirdi. Kastamonu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nesrin İçli ile Kastamonu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Fatmanur Hümeyra Varlıklı, besin ya da kimyasal zehirlenmelerinden korunmak için vatandaşlara ikazlarda bulundu. Varlıklı ve İçli, yaşanan zehirlenmelerin, yapılan araştırmalarda ihmallerden kaynaklandığının anlaşıldığını söyledi. Bu stil durumların yaşanmaması için vatandaşlara alabilecekleri tedbirlerle ilgili bilgi veren Güçlü ve İçli, bilhassa besin zehirlenmelerinden korunmak için dışarıda Tarım ve Orman Bakanlığının, ya da ilgili kurumların denetlediği işletmelerin tercih edilmesi gerektiğini vurguladı.

"Alüminyum fosfit evsel kullanımı muhakkak yasaktır"
İstanbul’da Böcek ailesinin hayatını kaybettiği olayla ilgili değerlendirmelerde bulunan Doç. Dr. Nesrin İçli, "İstanbul’da yaşadığımız olayda, evvel besin zehirlenmesi olduğu düşünülmüştü, sonra ailemizin otelde alüminyum fosfitten zehirlendiği ihtimali üzerine daha fazla durulmaya başlandı. Otelde çalışanların verdiği sözlere nazaran, bu ailemizin kaldığı odanın alt katındaki odada tabaklar içerisinde tanım edilen unsurun alüminyum fosfit tabletleri olduğunu düşünüyoruz. Alüminyum fosfit, aslında meskenlerde ya da içerisinde hala müşteri bulunan odalarda kullanılmaması gereken bir kimyasal. Olağanda böceklere, larvalara karşı kullanılan bir pestisittir. Profesyonel kullanım maksadıyla ruhsatlandırılan bir eserdir, evsel kullanımı muhakkak yasaktır" dedi.

"Son derece dikkatli olmak lazım"
İlaçlamanın insan sıhhati için oluşturabileceği hayati tehlikelere dikkat çeken İçli, "İlaçlama içeride müşteri bulunan bir otelde yapıldıysa muhakkak bu hakikat bir şey değil. Zira insanların birkaç saat sonra üst kattaki odaya geldiğini görüyoruz. Bütün havalandırma borularını, havalandırma çıkışlarını kapattıklarını söylüyorlar ancak bu fosfit gazı o denli bir şey ki en küçük çatlaklardan bile sızıp, bulunduğu yerdeki en küçücük çatlaklarda yaşayan böceklere kadar ulaşıp onların vefatına sebep oluyor. Son derece dikkatli olmak lazım, bu olaydaki üzere ölümcül olabilir. Zira teneffüs yoluyla bedene girdikten sonra hücresel teneffüsü etkiliyor ve daha sonrasında bulantı, kusma ile başlayan belirtiler, halsizlik, kaşıntı ya da kalp ritim bozukluklarıyla devam ediyor ve sonunda da maalesef vefat gerçekleşebiliyor. Bu da çok süratli bir biçimde oluyor" diye konuştu.

’Kimyasallar ile besin eserlerinin yan yana konulmaması gerekiyor’
İstanbul’da bulaşık deterjanıyla yapılan kahveyi içen müşterinin zehirlendiği savıyla ilgili de değerlendirmelerde bulunan İçli, besinlerin yepyeni paketlerinde saklanması gerektiğini vurgulayarak, "Bu kazanın sebebi, deterjanın, kendi orjinal ambalajından çıkarılıp öbür şişelere konulmasıdır. İşletme sahipleri diyor ki ’biz, onun içinde ne olduğunu biliyorduk, hiç kullanmıyorduk.’ Evet, bu olabilir lakin bu asla yapılmaması gereken bir şey. Gerçekten bunu bilmeyen biri mutfağa girdiğinde onu su diye, kahve üretiminde kullandığı için şu an genç bir mühendis hanım maalesef hastanede yatıyor. Bu üslup kazaların önlenmesi için de katiyen kimyasallar, pestisitler, besin ile karışmaması gerekiyor. Besinlerle bir ortada bulunmamalı, besinlerden uzak yerlerde depolanmalıdır. Küçük çocukların erişemeyeceği yerlerde olmalı. Özgün ambalajından hiçbir halde çıkarılmamalı. Yoksa rastgele bir kişi çok rahatlıkla bunları öteki şeylerin yerine kullanılabilir. Bu üslup kazaları önlemenin tek yolu, besinlerle bir ortada bulunmaması gereken ve karışmaması gereken kimyasallar hiçbir halde besinlerle tıpkı alanda saklanmamalı, depolamamalı. Yepyeni ambalajının dışında rastgele bir şişeye konulmamalı. Bittikleri vakit kapları kalıyor, bunlar da hiçbir biçimde her ne kadar yıkadım, temizledim dense de besin koruması için bu kapların da kullanılmaması gerekiyor. Kimyasalların kaplarında hiçbir formda ne bir meyve suyu, turşu üzere hiçbir besin asla depolamamalı. Bunların hepsi zehirlenme sebebi olabilir" biçiminde konuştu.

"Açık besinler maalesef soğuk zincire uygun bir biçimde satılmıyor"
Gıda güvenliğiyle ilgili konuşan Kastamonu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Fatmanur Hümeyra Varlıklı ise, "Özellikle son günlerde çıkan olaylarda, midye, kumpir üzere besinler ön plana çıkmış durumda. Midye maalesef doğal yetişme ortamından ötürü birçok toksini içerisinde barından bir mineral. Hem ağır metalleri hem birçok mikro organizmayı içerdiği için kıymetli bir risk faktörü oluşturuyor. Bizim için çoklukla açıkta satıldığı ve protein içeren bir besin olduğu için soğuk zincire uygun olarak satılması gerekirken, maalesef soğuk zincire uygun bir formda satılmıyor. Bu da mikroorganizmaların çok kolay üreyip insanları zehirlenmesine neden olabiliyor. Zehirleyen besinlerden biri de kumpir. Patatesi biz, riskli besinler ortasında kabul ediyoruz. İçerisine de mayonez üzere çeşitli soslar koyuluyor. Bu soslar da riskli besinler ortasında yer alıyor. Bunlar da uzun müddet dışarıda kaldığı vakit, soğuk zincire uygun hareket edilmediği vakit ya da çok fazla karışık içerisinde besin olduğu vakit çapraz bulaşmaya neden olabiliyor. Bu da değerli bir risk faktörü oluşturabiliyor" tabirlerini kullandı.

"Tarım ve Orman Bakanlığının kontrol yaptığı iş yerlerini tercih etmemiz gerekiyor"
Tavuk eti kaynaklı zehirlenmelerin sebeplerine de değinen Varlıklı, "Medyada sıklıkla duyduğumuz tavuk, çok riskli besinlerden bir tanesi, çok süratli bozulabiliyor. Bozulduğu da bireyler tarafından anlaşılamıyor. Gözle görülmediği için mikroorganizmalar ekseriyetle tavuk zehirlenmeleri çok sıklıkla görülebiliyor. En değerli önlememiz mutlaka dışarıdan açık rastgele bir eser satın almamız gerekiyor. Satın alacağımız eser, kesinlikle bir restoranda ya da üretim müsaadesi olan, Tarım ve Orman Bakanlığının kontrol yaptığı iş yerlerini tercih etmemiz gerekiyor. Açıkta ya da sokakta satılan eserleri de çok fazla tercih etmememiz gerekiyor. Konutlarda de dikkat etmemiz gereken kimi denetim metotları var. Bunlardan birincisi bir sefer çapraz bulaşma, katiyetle çiğ besinlerle pişmiş besinleri yan yana koymamak gerekiyor, bilhassa tavuğun yıkanmaması da kıymetli. Tavuk yıkanırken içerisindeki mikroorganizmalar maalesef mutfağın her yerine yayılabiliyor ve bu da mikroorganizmaların çiğ besinlere ya da öbür besinlere geçip besin zehirlenme riski oluşturmasına neden olabiliyor. Konutumuzda uzun müddet bilhassa tavuk üzere çabuk bozulan süt, peynir üzere besinleri 2 saatten fazla dışarıda bekletilmemesi lazım. Marketten aldığımız vakit da bunların alışverişinin en sonunda alınması ve konuta geleceğimiz süreç içerisinde 2 saatin geçmemesine dikkat etmemiz gerekiyor" dedi.