Türkiye’nin tarımsal değerlerinden biri olan sarımsakta hastalıklarla mücadeleye bilimsel çözüm arayışı Karabük Üniversitesi öncülüğünde yürütüldü.

Türkiye’nin önemli tarımsal ürünlerinden sarımsağın verimliliğini düşüren hastalıklara karşı bilimsel çözüm arayışı Karabük Üniversitesi’nin liderliğinde sonuç verdi. Karabük Üniversitesi (KBÜ) Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Öğr. Üyesi Kamil Sarpkaya yürütücülüğünde, TÜBİTAK 1001 programları tarafından desteklenen proje tamamlandı.

“Sarımsak Yetiştiriciliğinde Sorun Olan Fusarium spp.’nin Tanısı, Hastalık Yaygınlığı, Genotip Reaksiyonlarının Belirlenmesi, Mikotoksin Analizleri ve Kimyasal Mücadele Olanaklarının Araştırılması” başlıklı proje, Türkiye’nin farklı bölgelerinde görülen Fusarium spp. kaynaklı hastalıkların yaygınlığını, genetik çeşitliliğini ve üretim üzerindeki etkilerini kapsamlı biçimde ortaya koydu.

BİLİMDEN TARLAYA UZANAN BİR ÇALIŞMA

Karabük Üniversitesi, bu projeyle yalnızca bilimsel bilgi üretmekle kalmadı; elde edilen sonuçları tarımsal üretime doğrudan fayda sağlayacak önerilere dönüştürdü. Üniversite, bilimsel birikimini üreticiye aktaran çalışmalarla, bilgiyi toplumsal faydaya dönüştürmeye devam ediyor.

TÜRKİYE GENELİNDE HASTALIK HARİTASI ÇIKARILDI

Şanlıurfa, Diyarbakır, Gaziantep, Kastamonu ve Kırklareli gibi farklı illerden toplanan sarımsak örnekleri laboratuvar ortamında incelendi. Analizler sonucunda, hastalığa neden olan Fusarium spp. türlerinin yaygınlık durumu, genetik farklılıkları ve toksin üretim potansiyelleri belirlendi.

Dr. Öğr. Üyesi Sarpkaya, çalışmalar sırasında üreticilerin hastalık ve zararlılar konusunda önemli bilgi eksikliklerine sahip olduklarını belirterek şu değerlendirmelerde bulundu:

“Önemli üretici illerimizden biri olan Gaziantep’te yürüttüğümüz çalışmalarda gördük ki üreticilerimiz hastalık ve zararlılar konusunda yeterince bilinçli değil. Ürün iriliği pazar tercihinde önemli olduğu için, sarımsakları büyütmek amacıyla yoğun pestisit ve kimyasal girdi kullanımı oldukça yaygın. Bu durum hem ekonomik kayıplara hem de çevresel risklere yol açıyor.”

BİLİNÇLİ KİMYASAL KULLANIMIYLA VERİM ARTTI

Proje, üreticilerin kimyasal kullanım bilincini artırarak sürdürülebilir üretim modellerinin geliştirilmesine önemli katkılar sundu. Sarpkaya, proje sonunda sağlanan farkındalığı şu sözlerle anlattı:

“Çok fazla kimyasal yerine etkili ve kontrollü kimyasal kullanımının önemini vurguladık. Sarımsak yetiştiriciliğinde tohum kullanılmadığı için üretim yalnızca dişlerle yapılıyor. Ürün tarladan depoya, depodan tekrar tarlaya taşınırken ciddi kayıplar yaşanıyordu. Bu döngüyü analiz ederek kayıpların önüne geçecek öneriler geliştirdik.”

Sarpkaya, sarımsağın yüksek gelir potansiyeline sahip bir ürün olmasına rağmen yanlış uygulamaların üretim maliyetlerini artırdığını belirterek şunları ekledi:

“Biz, girdileri azaltarak ürünün pazarda daha iyi fiyatlarla yer bulmasını sağladık. Özellikle yoğun kimyasal kullanımının yaygın olduğu bölgelerde verim ve kalite artışı sağlandı, bu da projemizin en somut çıktılarından biri oldu.”

TÜRKİYE TARIMINA BİLİMSEL KATKI

Projeyle birlikte Türkiye genelinde sarımsak yetiştiriciliğinde bilim temelli hastalık yönetimi ve sürdürülebilir üretim modelleri için yeni bir yol haritası oluşturuldu.

Sarpkaya, elde edilen sonuçların ulusal ve uluslararası bilimsel dergilerde yayımlanacağını belirterek, üreticilere yönelik yeni eğitim çalışmalarının da planlandığını söyledi.