2025 yılında Samsun ve etraf vilayetlerine tabiata bırakılan 3 bin sülün, fındık ve tarım alanlarında önemli ziyanlara yol açan kahverengi kokarcaya karşı ekosistemin "doğal savaşçıları" olarak misyon yapıyor.
Samsun’un Tekkeköy ilçesindeki Gelemen Sülün Üretim Merkezi, kuruluşundan bu yana toplam 392 bin 720 sülünü tabiata kazandırarak Türkiye’nin biyolojik çeşitliliğine değerli katkılar sağladı. Merkezde sırf 2025 yılında 3 bin adet sülün üretildi ve başta Ordu, Samsun, Karabük, Sinop ve Bartın olmak üzere çeşitli vilayetlerde doğal yaşama bırakıldı. Bu sülünler bilhassa kahverengi kokarcayla biyolojik gayrette sağladıkları yararla öne çıkıyor.
"Özel olarak yetiştiriliyor"
Doğa Muhafaza ve Ulusal Parklar 11. Bölge Müdürü Resul Doğan, Gelemen Sülün Üretim Merkezi’nin kuruluş gayesinin, Karadeniz kıyı kesitlerinde doğal olarak bulunan Kafkas sülünü popülasyonunun çevresel nedenlerle azalması üzerine tipi müdafaa altına almak olduğunu belirtti. Sülün üretim sürecinin Mart ayında başladığını söz eden Doğan, yumurtaların kuluçka süreçlerinin akabinde civcivlerin büyütme kafesleri ve kapalı kümeslerde bakım gördüğünü, yaklaşık 17–18 haftalık gelişim devrinin sonunda doğal ortama ahenk sağlayabilecek seviyeye gelen bireylerin planlı biçimde tabiata salındığını aktardı.
"Kapasite yıllık 15 bine çıkacak"
Merkezin kuruluşundan bugüne kadar yüzbinlerce sülünün doğal yaşama bırakıldığını hatırlatan Doğan, yalnızca Samsun’da 67 bin 206 adet sülünün tabiata salındığını belirtti. 2026 ve sonrası maksatlara de değinen Doğan, yıllık 15 bin adet üretim kapasitesine ulaşmak istediklerini; mevcut alanın yetersiz kalması nedeniyle faaliyetlerin bakanlık tarafından Terme’de üretimi tamamlanan, yeni sülün üretme merkezine taşınacağını söz ederek, "Doğa Müdafaa ve Ulusal Parklar Genel Müdürlüğümüz yatırım ödenekleri ve DOKAP takviyesiyle yapılacak tadilatların tamamlanmasının akabinde üretim kapasitesinin yıllık 15 bine adede çıkarılması mümkün olacak" dedi.
"Kahverengi kokarca mücadele"
Sülünlerin ekosisteme katkılarına dikkat çeken Doğan, yapılan bilimsel çalışmalar sonucunda çeşidin kahverengi kokarcayla beslendiğinin tespit edildiğini, bu nedenle sülünlerin tarım alanlarında ziyanlı popülasyonunun baskılanmasına doğal bir dayanak sunduğunu söyledi. Doğan, "Bilindiği üzere Kahverengi kokarca yöremizde fındık topraklarına ve tarım alanlarına önemli ziyan veriyor. Bununla ilgili Tarım ve Orman Bakanlığımız çok önemli çalışmalar yürütmektedir. Biyolojik gayret için Konya Selçuk Üniversitesinde ve İstanbul Polenezköy Sülün Üretme İstasyonunda yapılan bilimsel çalışmalar ardından, kimi denemeler yapılmış ve sülünün kahverengi kokarcayla beslendiği tespitleri yapılmıştır. Sülünler, ekosistemlerin sürdürülebilirliği açısından kıymetli bir cins olup; böcek, larva, tohum ve çeşitli bitkisel gereçlerle beslenmeleri sayesinde doğal istikrarın korunmasına destekleyici katkılar sağlamaktadır. Bu kapsamda, bilhassa ziraî üretim alanlarında ziyanlı organizmaların baskılanmasına yönelik biyolojik uğraş süreçlerine dolaylı katkı sundukları değerlendirilmektedir" diye konuştu.
Vatandaşlardan en kıymetli beklentilerinin tabiata bırakılan sülünlerin avlanmaması, rahatsız edilmemesi ve bilhassa üreme ile adaptasyon devirlerinde ömür alanlarına müdahale edilmemesi olduğunu belirten Doğan, bu hassasiyetin gösterilmesinin tıbbın tabiatta kalıcı bir popülasyon oluşturması için büyük değer taşıdığını kelamlarına ekledi.