Karabük Postası ilginç, ilginç olduğu kadar da çarpıcı bir haber yayınlamış. Haberi Karabük’ün acar muhabirlerinden Nurettin Acar kaleme almış. Bir yaraya parmak bastığı için Acar’ı ve gazete yönetimini kutlamayı bir ödev sayarak yazıma başlıyorum. Ülkemizde “üç harfli” olarak bilinen marketlerin iç yüzünü halkımız tam anlamıyla anlayamadı ya da kavrayamadı.
Oysa bu marketlerin çıkış nedenlerinin bilinmesinde büyük yarar vardır.
Halkın duygularını istismar etme anlamında büyük bir atak yaptılar zamanında. Çarpık kapitalist düzen de onların büyümelerine yol verdi.
Bu zincir marketlerin en büyük tezleri “ucuz” ürün satmak.
Sattıkları ürünlerin kalitesi nedir diye bakmıyor, dar gelirli. Fiyatlar cazip geliyor ve yıllardır kendisine hizmet eden mahalle bakkalını terk edip, buralara akın ediyor. Üç harfli zincir marketlerin sermaye yapısı da ilginç. Tamamı tarikat ve cemaatler tarafından yönetiliyorlar. Arap paydaşları da var. Bu iktidar döneminde palazlanmış çoğu,
Ucuz diye sattıkları kalitesiyle kıyaslandığında hiç ucuz değil. Bir de gramaj oyunlarını gayet usturuplu bir şekilde yapabiliyorlar.
Aklınıza ne gelirse satıyorlar. İğneden ipliğe.
Sanki küçük esnafı yok etmek için piyasaya salınmışlar.
Tedariklerini toptan yapıyorlar. Binleri bulan şubelerinin ürünlerini toptan alırken düşük fiyat veriyorlar. Burada da çiftçi ve küçük üreticiyi korkunç şekilde sömürüyorlar. Kendi fiyatlarını dayattıkları için kapattıkları tarladaki ürünü yok pahasına alabiliyorlar. Ödemeler için ise opsiyonları çok çok fazla.
Marka olmayan ürünlerini satarlarken, fiyatı düşük tutup gramajla oynuyorlar. Çünkü kendileri paketleme yapıyorlar.
Bunlar işin ayrıntıları. Gerçek olan ise, bunlar hiçbir şekilde denetlenmiyorlar. İndirim günleri de yaparak bir başka oyunu sahneye koyuyorlar. Gazetemizin yazdığı gibi, son kullanma tarihi yaklaşan ya da geçen ürünlerde indirim uyguluyorlar.
Zaman zaman fahiş fiyatlar uyguladıkları da görülüyor. Bir üründe indirim yaparlarken, diğerlerinde istedikleri gibi bindiriyorlar.
Peki, bunlar yeterince denetleniyor mu?
Bizce, hayır.
Göstermelik denetimlerde görevliler poz üstüne poz verirlerken, gördükleri olumsuzlukları açıklamıyorlar.
Gazetenin yazdığı gibi, bu zincir marketler sık sık denetlenmelidir.
Yapılan denetimlerde bulunan olumsuzluklar, mutlaka kamuoyuna açıklanmalıdır.