Amasya’da 1895 ve 1910 model Alman yapımı buharlı lokomotiflere talip olmayan kalmadı. 1. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşına tanıklık edip Alman ile İngilizlerin daha önce talip olduğu antika lokomotifler, yıllardır bulunduğu Eski Çeltek Kömür İşletmesi’nden Amasya şehir merkezine taşınarak sergilenmeye başladı. Amasya İl Özel İdaresi, yurt içi ve yurt dışından talipleri olan lokomotiflerin satılık olmadığını açıkladı.
Savaşlara tanıklık edip kömür ve silah taşıdılar
Prestijli müzelerin paylaşamadığı lokomotiflerin 1. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı sırasında İstanbul ile Anadolu arasında kömür ve cepheye silah sevkiyatında kullanıldığı değerlendiriliyor. Bundan dolayı ‘Kurtuluş Trenleri’ de denilen lokomotifler görünüşleri itibariyle birbirlerine benzedikleri için ‘ikizler’ olarak da adlandırılıyor.
Almanlar iki defa talip oldu
1987 ve 1988’de Alman Lokomotif Kulübü, lokomotifleri satın almak istedi. 1997 ve 1998’de bu kez Rahmi Koç Müzesi Müdürü geldi. Lokomotifleri onaracaklarını, çalışır hale getireceklerini, sonra da müzede sergileyeceklerini söyledi. Müze, lokomotifleri devralmak istiyordu. Kömür işletmesi yine hayır dedi. İngiliz Tren Yolu Gönüllüleri adlı grup da Amasya’ya gelerek lokomotifleri gördü ve çok etkilendi. İşletme onlara da olumsuz cevap verdi.
Geleneksel Türk El Sanatları Merkezi’nin bahçesine taşındılar
Lokomotifler 1940’ların başında Amasya’nın Suluova ilçesinde Devlet Demiryolları’na ait Eski Çeltek’teki maden ocağına kaydı yapılmış. Ocak, 1958’de Eski Çeltek Kömür İşletmeleri’ne devredilince lokomotif de işletmenin demirbaşına geçmiş. 1971’de kömür havzalarındaki taşımaların kamyonla yapılmasına karar verilince lokomotiflerin hizmeti tamamlandı. Uzun dönem işletmede sergilendi. Sonrasında da Amasya Valiliği tarafından il merkezindeki Geleneksel Türk El Sanatları Merkezi’nin bahçesine taşındı. Şehre gelen yerli ve yabancı turistlerin ziyaretine açıldı.
Lokomotifler milli mücadele tarihi açısından da önemli
Amasya İl Özel İdaresi Genel Sekreteri Erdin Acar, bütün parçaları orijinal olan lokomotiflerin çok sayıda talibi olmasına rağmen satılmadığını açıkladı. Lokomotiflerin Milli Mücadele tarihi açısından da önemine işaret eden Acar, “Bu lokomotifler 1. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı sırasında Anadolu’dan İstanbul’a kömür ve silah sevkiyatında kullanılmış. Çok büyük hizmetler vermişler. Bunun için Kurtuluş Trenleri deniyor. Şimdi de şehrimize gelecek yerli ve yabancı misafirlerimizin ziyaretine sunduk” diye konuştu.