Karadeniz Bölgesi’nde fındık başta olmak üzere birçok tarım eserine büyük ziyan veren kahverengi kokarca böceğiyle gayrette değerli bir adım atıldı. Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü laboratuvarında üretilen samuray arıları, ziyanlı böceğin yayılımını durdurmak için tabiata salınıyor.
Fındık üreticilerinin son yıllarda en büyük sıkıntılarından biri haline gelen kahverengi kokarca, hem eser verimliliğini düşürüyor hem de kalite kaybına yol açıyor. Kimyasal ilaçlamaların çevresel tesirleri ve sonlu başarısı nedeniyle yetkililer, tahlili biyolojik çabada aradı. Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü bünyesindeki Orman Zararlılarıyla Gayret Laboratuvarında yapılan çalışmalar sonucunda birinci etapta binlerce samuray arısı üretildi. Asya kökenli olan samuray arısı, tabiatta kahverengi kokarca yumurtalarıyla beslenerek böceğin çoğalmasını engelliyor. Zararlının doğal düşmanı olarak bilinen bu arı tipi, etrafa ziyan vermeden popülasyonu denetim altına almasıyla dikkat çekiyor.
Son yıllarda Karadeniz Bölgesi’ni tesiri altına alan ve bilhassa fındık üreticilerinin kaygılı düşü haline gelen kahverengi kokarca böceği için laboratuvar ortamında üretilen bu küçük savaşçılar, gayret için tabiata salındı. Uzman gruplar tarafından belirlenen pilot bölgelerdeki fındık bahçelerine bırakılan samuray arıları, kahverengi kokarcanın yumurtalarını gaye alarak onun kuşağını engelleyen doğal bir biyolojik savaşçı. Küçük boyutuyla görünmeyen bu arı tipi samuray, kahverengi kokarcanın en tesirli doğal düşmanlarından biri olarak kabul ediliyor.

Trabzon Orman Bölge Müdürü Emin Yılmaz: "2024 yılına kadar bu ziyanlı maalesef Marmara bölgesine kadar ulaştı"
Kahverengi kokarcaya yönelik yürütülen çalışmalarla ilgili bilgiler veren Trabzon Orman Bölge Müdürü Emin Yılmaz, "Kahverengi kokarca böceği başta fındıkta olmak üzere bir çok tarım eserine ziyan veriyor. Son yıllarda ülkemize giriş yapan iklim kaidelerine nazaran yayılışını arttıran ziyanlı çeşitlerden bir tanesi. Ülkemize 2016-2017 yıllarında Gürcistan üzerinden girişleri başlamıştı. O yıllarda mandalinada zararlısını tespit ederek gayretine başlamıştık. 2024 yılına kadar bu ziyanlı maalesef Marmara bölgesine kadar maalesef ulaştı. Doğal kaidelerde yılda 70 kilometre kadar uçabilen bir çeşit. Farklı faktörlerle yayılışını süratli gösterebilen bir tür" dedi.

"Fındıkta epeyce büyük ziyanlara yol açabiliyor"
Kahverengi kokarca ile 4 cinste gayret yapılabildiğini kaydeden Yılmaz, "Yöremizde birçok zirai çeşitlerimizde ziyan yapabilen çeşitlerin başında geliyor. Bilhassa meyve, sebzede ağır formda ziyan yapıyor. Fındıkta da epey büyük ziyanlara yol açabiliyor. Bununla gayret çalışmalarında Tarım ve Orman Bakanlığımız araştırma laboratuvarında yırtıcısını üreterek çaba yapıyor. 4 çeşitte gayret yapabiliyoruz. Erginleri ve yumurtalarını toplayarak imha edebiliyoruz. Biyoteknik dediğimiz feromon tuzaklarını asarak tuzaklarla gayret edebiliyoruz. Kimyasal çaba var ancak çok kullanmıyoruz. Biyolojik uğraş dediğimiz yani bu tıbbın yırtıcısı olan çeşitleri laboratuvar ortamında yetiştirip doğal istikrara uygun uğraş çalışması yürütüyoruz. Biz Orman Bölge Müdürlüğü olarak Bakan beyin ve Genel Müdürümüzün talimatlarından sonra Orman Zararlıları İle Çaba Laboratuvarımızda bu zararlının yırtıcısını üretmeye başladık. Bu yıl verilen programımızın üstünde bir yırtıcı geliştirerek salımlarını yapıyoruz. Tabiatta aslında her böcek var. Bozulan dengeyi tekrar istikrar durumuna getirmek için buradaki yararlı popülasyonuna artış sağlamak maksadıyla çaba yapıyoruz" halinde konuştu.

"Kendi laboratuvarımızda bunu birinci defa yapıyoruz"
Kahverengi kokarca cinsinin 20 ve 40’lı kümeler halinde yumurta bıraktığını vurgulayan Yılmaz, "Laboratuvar ortamında yırtıcısını yetiştiriyor. Bunun için evvel anaç kokarcalarını alıp laboratuvar ortamında yumurtlamalarını sağlıyoruz. O yumurtalarımız daha sonra elimizdeki yararlı böcek anaçları ile birlikte parazitlemeyi yaptıktan sonra çıkan yararlı böceklerimizle ziyan gördüğümüz alanlara salımları yapıyoruz. Öncelikle ziyanlı alanların tespitleri yapılıyor. Bunun için feromon tuzakları asılıyor. Astığımız tuzaklara böcek düşüyorsa orada çalışma yapıyoruz. Bu cins yılda bir defa yavruluyor. Mart ayından sonra faal hale geliyor. Ekim sonundan sonra kışlığa geçiyor. Mart ve Ekim ayı ortasında dönemde yararlı böcek üretip salımlarını yapıyoruz. Bunlar yumurtalarını 20 ve 40’lı kümeler halinde yapıyorlar. Saldığımız yararlı böcekler yumurtalara kokusundan ve takibinden bulup kendi yumurtalarını bırakıp parazitliyor. O cinsin çoğalmasını engelliyor. Samuray arısı dediğimizde çok büyük bir şey bekliyoruz ancak çok küçük göz ile güç görülebilen tipimiz. Ziyanlı böceği gidip imha eden bir cinsimiz değil. Yumurtaların birbirini yiyerek çoğalmalarını engelledikleri çaba hali. Kendi laboratuvarımızda bunu birinci kere yapıyoruz. 5 bin adet deneme hedefliydi. Önümüzdeki yıllarda bunu katlamalı olarak arttıracağız" tabirlerini kullandı.