Roma İmparatorluğu’nun doğu hududunda günümüze kadar ulaşabilmiş tek kalesi, Anadolu’da hafriyat çalışması yapılabilen tek Roma Lejyon kalesi ve 5 Roma İmparatorunun ziyaret ettiği tek lejyon kalesi olan Satala Antik Kentinde hafriyat çalışmaları devam ediyor.
Gümüşhane’nin Kelkit ilçesine bağlı Sadak köyündeki Satala Antik Kentinde 6 yıl evvel başlayan arkeolojik hafriyat çalışmaları devam ediyor. Bugüne kadar çok sayıda bulguya ulaşılan hafriyat çalışmalarında 5 bin yıllık geçmişi bulunan eserler ortaya çıkarılırken, Anadolu tarihini değiştirecek bulgulara ulaşıldı.
Kazı çalışmaları Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Gümüşhane Valiliği ve Vilayet Özel Yönetimi ile Kelkit Kaymakamlığı ve Kelkit Belediyesi’nin katkılarıyla gerçekleştirilen hafriyat çalışmaları Bartın Üniversitesi Arkeoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç.Dr. Şahin Yıldırım ve grubu tarafından sürdürülüyor.
Roma İmparatorluğu’nun Apollinaris Lejyonu da denilen 15.Lejyonunun yaklaşık 600 yıl karar sürdüğü Satala Antik Kentinin Roma’nın 5 imparatoru tarafından ziyaret edilen çok değerli bir kale olduğu biliniyor.
Bugüne kadar yapılan hafriyat çalışmalarında 2 bin yıllık lejyon kalesi duvarlarının yanısıra erken tunç çağı ve Urartular periyoduna kadar bulgular elde edilen hafriyat çalışmalarını yerinde incelemek için protokol üyeleriyle birlikte bölgeye giden Gümüşhane Valisi Alper Tanrısever, hafriyat çalışmaları ve Satala’nın geçmişiyle ilgili Doç.Dr. Şahin Yıldırım’dan bilgi aldı.
İlk olarak hafriyat konutunda brifing alan Vali Tanrısever daha sonra hafriyat alanında incelemelerde bulundu. Gölbaşı mevkiindeki Roma periyodundan kalma su havuzunun önünde gazetecilere açıklama yapan Vali Tanrısever, Kelkit ziyaretinde kendisini en fazla etkileyen şeylerden birisinin Satala Antik Kenti olduğunu söyledi.
“Tarih burada tekrar yazılacak”
Satala için “İyi ki geldim, düzgün ki gördüm” sözlerini kullanan Vali Tanrısever, “Her ne kadar onunla ilgili fotoğraflara baksam da haberler okusam da yerine şahsen gelip görmeden olmuyor. Burası bir Zeugma olacak tahminen. Ufkumuzun çok daha ötesinde çok daha geniş kapsamlı bir şey de olabilir burada. Onun için ayrıyeten bir teşebbüslerde bulunacağımı şimdiden söylemek isterim. Burası Gümüşhane’nin, Kelkit’in, Türkiye’nin kıymetli bir kıymeti olacak. Tahminen de tarih burada yine yazılacak” dedi.
Roma İmparatorluğunun çok kıymetli bir lejyonunun bulunduğu alanda Urartulara ilişkin bulguların da tespit edildiğini hatırlatan Vali Tanrısever, “Bu çalışmalara dayanak vereceğiz. Valiliğimiz, Kaymakamlığımız ve Kelkit Belediyesi olarak bu çalışmalara her türlü dayanağı vereceğiz. İnşallah Gümüşhanemize, ülkemize çok değerli bir turistik destinasyon kazandırmış olacağız. Hocalarımızın bu keşifleriyle Anadolu’daki tarih yine yazılacak” diye konuştu.
“Satala, Roma İmparatorluğunun Doğu’daki en büyük yerleşimlerinden birisi”
Satala’da birinci günden beri hafriyat çalışmalarını gerçekleştiren ve tarihi birçok kıymetli bulguyu ortaya çıkaran Doç.Dr. Şahin Yıldırım da “Satala Antik Kenti Roma İmparatorluğunun Doğu’daki en büyük yerleşimlerinden birisi ve 15. Lejyonun ana üssü durumunda. Bugün Valimiz Alper Tanrıkulu ziyaret ederek dayanaklarını bize belirtti. Bu bizim için çok değerliydi. Hem Roma lejyon kalesinde yürüttüğümüz çalışmalar hem de Gölbaşı mevkiinde mezarların olduğu kısımda yapmış olduğunuz çalışmalar bu yılki çalışmamızın ana ögesini oluşturmakta. Bununla bir arada bilhassa bu lejyonların bulunduğu kale binalarının mimarisiyle ilgili de çalışmalar yürüttük. Yaptığımız çalışmalar sırasında milattan sonra 2.yüzyılın başlarına tarihlendirilen datalara ulaşmış durumdayız. Urartu periyoduna tarihlendirilen, daha erken periyotlara tarihlendirilen yapı kalıntılarıyla ve mezarlarla da karşılaştık” dedi.
“Çevre düzenleme ve müze projeleri Satala’nın bu bölgedeki varlığını daha da artırır”
Satala’nın Kuzey Doğu Anadolu’daki en değerli antik kent olduğunu vurgulayan Doç.Dr. Yıldırım, “Uzun yıllar burada yürütülecek çalışmalarla buranın kıymetinin artacağını düşünüyoruz. Tıpkı vakitte da büyük bir turizm potansiyeline sahip. Biz ve benden sonra vazifesi devralacak hocamızla buradaki çalışmaları ilerletmeyi ve projeleri hayata geçirmeyi planlıyoruz. Bilhassa etraf düzenleme ve müze projelerini hayata geçirdiğimiz takdirde Satala’nın bu bölgedeki varlığını daha da arttırmış olacağız” sözlerini kullandı.
“Anadolu’da Roma İmparatorluğunun 5 imparatorunun birden geldiği Satala’dan öteki kent yok”
Anadolu’da Roma İmparatorluğunun 5 imparatorunun birden geldiği tek kentin Satala olduğunu ve bu nedenle de Satala’nın çok kıymetli kent olduğunun altını çizen Yıldırım, “İmparatorların buraya geldiklerini biz tarihi kaynaklardan biliyoruz. Bilhassa Hadrian’ın buradaki taş olan kaleyi inşa ettirdiğini söyleyebiliriz. Satala antik kenti Roma İmparatorları için kıymetli bir yere sahip. Anadolu’da 5 Roma İmparatorunun ziyaret ettiği bir antik kent neredeyse yok. Bu bakımdan da çok değerli bir yerleşim” dedi.
Roma İmparatorluğu’nun Anadolu’da 4 büyük lejyonundan yalnızca Satala’nın ayakta olduğunu hatırlatan Yıldırım, “Roma’dan günümüze kadar bu lejyonlardan hiçbirisinde çalışma yapılamamış. Zeugma’da ufak bir çalışma yapılmış o kadar. Çalışma yapılamamasının nedenlerinden birisi de barajlar. Birecik barajı, Keban barajı üzere barajların imali ile Fırat kenarında bulunan yerleşimlerin bir kısmı maalesef sular altında kaldı. Şuan günümüzde Roma İmparatorluğu’nun doğu sonu hakkında hafriyat yapılabilen tek yerleşim yeri burası. Yaptığımız çalışmalar sırasında Roma lejyonerlerine ilişkin hem askeri malzemelerle hem de yapı kalıntılarıyla karşılaştık” diye konuştu.
Satala’nın kitabı çıkıyor
Yıldırım bu yılki çalışmaların 15 Ağustos’ta başladığını bir aylık çalışma yapmayı planladıklarını belirterek, yayın basamağına geçtikleri için buradaki buluntuların değerlendirmesi gayesiyle bir müddet eserler üzerine çalışma yapacaklarını, arazi çalışmasını kısa tutacaklarını ve bugüne kadar yaptıkları çalışmalarla ilgili kitabın birkaç ay içinde yayınlanacağını kelamlarına ekledi.