Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdür Yardımcısı Murat Akıngöl, 6 Şubat sarsıntılarında yapılan hasar tespit çalışamlarına nazaran vilayetlerdeki binaların yüzde 56’sının hasar görmediği belirterek, 103 bin 999 bağımsız kısmı bulunan 39 bin 539 binanın büsbütün yıkıldığını, 78 bin 365 bağımsız kısmı olan 21 bin 176 binanın acil yıkılması, 478 bin 31 bağımsız kısmı bulunan 200 bin 232 binanın ise ağır hasar aldığının tespit edildiğini söyledi.
Karadeniz Teknik Üniversitesi’nde (KTÜ) 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş zelzeleleri sonrası yapılan ve planlanan çalışmalar ile Doğu Karadeniz Bölgesi’nde zelzele gerçeği bahisli panel düzenlendi. KTÜ Osman Turan Kültür ve Kongre Merkezi’nde düzenlenen panele Trabzon Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Metin Genç, AFAD Zelzele ve Risk Azaltma Genel Müdürlüğü Zelzele Dairesi Lideri Prof. Dr. Aykut Akgün, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdür Yardımcısı Murat Akıngöl, KTÜ Rektörü Prof. Dr. Hamdullah Çuvalcı, KTÜ Zelzele ve Yapı Sıhhati Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Ahmet Can Altunışık, İnşaat Mühendisleri Odası Trabzon Şube Başkanı Mustafa Tiryaki ve akademisyenler katıldı.
Panelin açılış konuşmasını yapan Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Metin Genç, zelzele riskiyle karşı karşıya olunduğunu belirterek, "Bizim bölgemiz fay sınırları itibariyle biraz zelzele riskine uzak görünse bile son zamanlardaki zelzelelerde yahut bölgeye yakın zelzelelerde artık bir riskle karşı karşıya olduğumuz ortaya çıktı. Trabzon Büyükşehir Belediyesi olarak hem üniversitemiz, hem AFAD’ımız, hem de İnşaat Mühendisleri odamızla bir arada bu işe daha önemli vaziyet etmek misyonumuz, sorumluluğumuz ve bizim için mecburilik. Öncelikle durum tahlili ortaya koymak gerekiyor. Biz de Trabzon’da kentin tamamını içine alacak halde yapı stoku envanterinin çalışmasını müşterek bir halde başlatıyoruz. Bu tespitleri yaptıktan sonraki etabımızda da risk azaltma konusunda neler yapılabilecekse o adımları atacağız. Bu bahiste birinci akla gelen kentsel dönüşüm oluyor, yenileme oluyor ve stoku güçlendirmek ismine atılacak adımlar oluyor. Kentsel dönüşüm strateji dokümanıyla birlikte inşallah çalışmalarımızı tamamlayıp bu hususta hem bir data, hem de bir yol haritası elde edeceğiz. Ondan sonra da bunu fiilen hayata geçirebilmek ismine üçüncü kademesinde müdahale kısmımızla birlikte bu çalışmalarımızı sürdüreceğiz. Cumhurbaşkanımızın Türkiye Yüzyılı’nda en değerli amaç başlıklarından bir tanesi de dirençli kentler oluşturmak. Dirençli kentler oluşturmada, vatandaşlarımızın kendi hayat güvenliğini teminat altına alabilmeleri için yapıları daha sağlam hale getirmek kıymetli bir vazife ve sorumluluğumuzdur. Bu çalışmalarımızı yaparken bilimden istifade edeceğiz. Çalışmalarımızda bize katkı sağlayan Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığımız başta olmak üzere ve tüm bileşenlerimize teşekkür ediyorum" diye konuştu.
Binaların yüzde 56’sı hasar görmedi
Panelde Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 6 Şubat sarsıntılarında yapılan tespitlere yer verildi. 6 Şubat sarsıntılarından Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Kahramanmaraş, Hatay, Malatya, Kilis, Şanlıurfa, Osmaniye, Tunceli, Bingöl, Batman, Sivas, Kayseri, Mardin ve Niğde vilayetlerinin etkilendiğinin belirtildiği panelde, 6 milyon 615 bin 354 bağımsız kısmın bulunduğu, 2 milyon 381 bin 674 binada inceleme yapıldığı kaydedildi. 9 bin 284 teknik işçinin hasar tespiti yaptığı sarsıntı bölgesinde 104 milyar dolar hasar tespit edildiği belirtildi. 18 vilayetteki binalarda yapılan hasar tespit çalışmalarında binaların yüzde 56’sının hasarsız olduğu belirlenirken, yüzde 28’sı az hasarlı, yüzde 2’sı orta hasarlı, yüzde 8’sı ağır hasarlı, yüzde 2’si yıkık, yüzde 1’i acil yıkılacak, yüzde 3’ünün ise tespitinin yapılamadığı bildirildi. Asrın felaketi olarak nitelendirilen sarsıntılarda Bakanlık tarafından yapılan bina hasar tespit datalarında 3 milyon 588 bin 233 bağımsız kısmı bulunan 1 milyon 334 bin 652 binanın hasarsız, 2 milyon 62 bin 819 bağımsız kısmı bulunan 662 bin 739 binanın az hasarlı, 167 bin 314 bağımsız kısmı bulunan 44 bin 52 binanın orta hasarlı, 478 bin 31 bağımsız kısmı bulunan 200 bin 232 binanın ağır hasarlı, 78 bin 365 bağımsız kısmı olan 21 bin 176 binanın acil yıkılması ve 103 bin 999 bağımsız kısmı bulunan 39 bin 539 binanın büsbütün yıkıldığı tespit edildi.
"Son 20 yıldır yapılan mevzuat değişikliklerinin kıymetli sayıda katkısının olduğunu görmüş olduk"
Panelde bir konuşma yapan Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdür Yardımcısı Murat Akıngöl, 6 Şubat sarsıntılarından yaklaşık 18 ilin etkilendiğini söyledi. Akıngöl, "Ana olarak ise 5 ilimiz etkilendi. 6 milyon 615 bin 354 tane bina incelendi. Bu incelemede 9 bin 284 adet mimar ve mühendisimiz misyon aldı. Ne yazık ki 53 bin 735 can kaybının olduğu, direkt 104 milyar dolar hasara yol açan bir sarsıntıydı. Yaklaşık olarak 103 bin 999 bağımsız kısma tekabül eden 39 bin 539 binamız yıkıldı. 21 bin 176 tane binamız burada acil yıkılacak pozisyona geldi. Taşıyıcı sisteminin aldığı hasar bakımından kalıcı olarak yer değiştirerek acil olarak yıkılması gerektiğine karar verildi. 200 bin 232 binamızda da ağır hasar olduğu ve bu hasar sebebiyle bu binalar onarılamaz hale geldi. 44 bin 52 binamızda orta hasar oldu. Öteki kalan binalarımızın az hasar ve hasarsız olarak tespiti yapıldı. Bugüne kadar yapılan çalışmalar, tespitlerden çıkan sonuçlar 2001’den sonra mevzuatlarla yapılan binalarımızda hasar durumunun çok az olduğunu, daha evvelki binalarımızın daha çok hasar olduğunu gördük. Son 20 yıldır yapılan mevzuat değişikliklerinin değerli sayıda katkısının olduğunu görmüş olduk. Bu bizim için kıymetli bir bilgi girişi. 6 Şubat bilgilerinin bize gösterdiği yolda gerekli çalışmalar esasen yürütülecektir" dedi.
Panelde KTÜ Sarsıntı ve Yapı Sıhhati Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Ahmet Can Altunışık da zelzele bölgesine ilişkin 2,6 milyon yapı verisi kullanılarak elde edilen sonuçlar hakkında bilgiler verdi.
"Şu an dünyanın en büyük müdahale ve güzelleştirme sürecini gerçekleştiriyoruz"
Panel sonrası basın mensuplarının sorularını yanıtlayan AFAD Zelzele ve Risk Azaltma Genel Müdürlüğü Zelzele Dairesi Lideri Prof. Dr. Aykut Akgün, "Özellikle bu zelzele sonrasında yaşadığımız acı deneyimler bizi bir manada kimi değerlendirmeleri tekrar yapma imkanı tanıdı. Bu manada gerek Etraf ve Şehircilik Bakanlığımız gerek AFAD Başkanlığımız olarak bizler hem alanda hem de sürecin yönetilmesi noktasında göstermiş olduğumuz uğraşları en üst düzeyde göstermeye devam ediyoruz. Bilhassa düzgünleştirme noktası açısından şuan dünyanın en büyük müdahale ve uygunlaştırma sürecini gerçekleştiriyoruz. Bu manada sahiden son derece ağır bir çalışma gerçekleştiriliyor. Diliyoruz ki bir daha bu türlü bir süreçle karşılamayalım fakat gerçeklik maalesef bu noktada değil. Yaşadığımız coğrafya bu süreçlerle barışım bir halde yaşamamız gerçeğini bize bir kere daha hatırlatıyor. Münasebetiyle hem toplumsal şuur manasında hem de yapılaşma süreçleri manasında edindiğimiz acı deneyimleri bir ders niteliğinde geleceğe taşımak zorunda olduğumuz gerekiyor. Bu manada da devletimizin tüm kurumları nezdinde bu süreç devam ettiriliyor" tabirlerini kullandı.
"Türkiye’de bilinin 500 canlı fay sınırı var"
Diri fay sınırlarının incelendiği çalışma ile ilgili bilgiler veren Akgün, "AFAD, MTA Genel Müdürlüğü ve TÜBİTAK işbirliği içerisinde gerçekleştirildi. Bu projede TÜBİTAK yürütücü kuruluş, MTA ve AFAD Başkanlığı ise müşteri kurum olarak bulundu. Şuan Türkiye’de bilinin 500 canlı fay sınırı var. Bu çizgilerin yaklaşık 170’a yakını çalışılmış durumda. Geri kalan kısmı çalışılmamıştı. Bilhassa zelzele tekrarlanma aralıklarının ne kadar olduğu, ne kadar büyüklükte zelzelelerin üretilebileceğine yönelik çıktıları sunuyor. 23 üniversiteden değerli derecede akademisyen ile birlikte bu projeyi yürütülüyor. 2023 yılında başlayan bir proje inşallah bu yılın sonunda bu proje tamamlanmış olacak. Bu proje tamamlandıktan sonra çalışılan canlı fayların hem tekrarlanma, sarsıntı üretme aralıkları hem de sarsıntı üretme sistemleri konusunda değerli bilgiler edinilmiş olacak. Bu noktadan itibaren hala yürürlükte olan Türkiye derem tehlike haritasını da bu sayede bir revizyonunun mümkün olacağını söyleyebiliriz. Bu çalışmalar hem ulusal hem memleketler arası işbirlikleri ile birlikte tıpkı süratte devam edecek" biçiminde konuştu.
"(Ege’deki depremleri) Şu an prestijiyle harika bir sismik aktivite gelişimi kelam konusu"
Ege Denizi’nde arka arda gerçekleşen sarsıntılarla ilgili değerlendirmelerde bulunan Akgün, "Bu alan çok bilinen bir alan. Sürpriz bir alan değil. Binlerce yıldır bu süreçlerin meydana geldiği bir alan. Hem volkanik aktivite hem de bizim tektonik faaliyet dediğimiz fay denetmeli hareketler açısından. Münasebetiyle şuan itibariyle inanılmaz bir sismik aktivite gelişimi kelam konusu. Bilhassa bu alan bilim topluluğu tarafından da mercek altına alınmış dudumda. Ağır bir halde izleniyor. Bizde AFAD olarak hem yurtiçinden hem de yurtdışından araştırmacı ve yetkili kurumlarla görüşmelerimizi sağlıyoruz. Hem sürecin hızlanması ismine hem de olabilecek beklenen bir durum halinde alınacak önlemler ve uygulanacak metotlar çerçevesinde yapılacak konular bedellendiriliyor. Şu an prestijiyle kesin bir şey söylemek mümkün değil. Bunu tüm bilim topluluğu olarak ortak bir görüş olarak baktığımızda bir şey tabir etmek şuan mümkün değil. Lakin bunu uzun müddetli müşahedelerle sağlamak mümkün. Şuan süreç o çerçevede ilerliyor. Olası bir olay gelişimi sonrasında ortaya çıkabilecek olan konuların kıymetlendirilmesi ve alınacak tedbirler noktasında da uygulanacak planlarımız muhakkak. Onların alana uygulanması noktasında da aksiyonlarımız kelam konusu. Vatandaşlarımızın büyük bir tedirginlik içerisinde olmamaları gerektiği noktasında tabir bulunabiliriz" tabirlerini kullandı.