Kılıçdaroğlu’nun en az 300 milyar dolarlık katma değer üretecek olan yabancı yatırım vaadi seçim propagandasının merkezine oturdu. Reklamlarda hep bu var. Seçimlere doğru, partilerin vaatleri ardı ardına gelmeye başladı. Bu vaatler arasında, ekonomiye ilişkin olanlar dikkat çekiyor. Asgari ücret, istihdam, ihracat, kişi başına düşen milli gelirle ilgili rakamlar sıkça ifade ediliyor. Emekli maaşları ve bayram ikramiyeleri konusunda çok cömertler. Veren verene! Yabancı yatırımı ülkemize çekmek tabii ki güzel. 300 milyar dolar rakamı garanti ise, bu miktarda bir yatırım çok büyük istihdam yaratır. Dolaylı değil, doğrudan yatırım olması kaydıyla! Düşündüren konu şu; bir ülkenin, ihracat, dış ticaret, dış kaynak ve yabancı yatırımcı çekme kapasitesi, sadece iktidarın izlediği ekonomi politikalarıyla ilgili değil ki! Bu dış dinamiklerle de doğrudan ilgili. Küresel koşulların da uygun olması gerekiyor. Dünya halen küresel bir ekonomik krizin etkisi altında. "Tamam ben senin ülkene yatırım yaparım" diyenlerin sözüne ne kadar güvenebiliriz. Bu kadar büyük para herhalde kara kaşımız kara gözümüz için gelmiyor. Türkiye gibi, gelişmekte olan ülkelerin yüksek rakamlarda doğrudan yabancı sermaye çekebilmesinin bazı koşulları var: ☆ Diğer ülkelere göre daha cazip bir ekonomik ortamın sağlanması en öneml koşul. Ücretlerin diğer ülkelere göre düşüklüğü ya da verimliliğin yüksekliği, nüfus ve buna bağlı talep yüksekliği, potansiyel olarak büyüme eğilimi göstermesi bu alanda ilk akla gelenler. ☆ Yatırım yapılacak ülkede, siyasal, sosyal ve ekonomik istikrarın sağlanmış olması gerekiyor. Güven veren bir hukuk sistemi olmazsa olmaz! İstikrarsız bir ülkede kimse risk almak istemez. Yabancı sermayeyi en çok ürküten de istikrarsız ortamdır. Böyle durumlarda yabancı sermaye, doğrudan yatırım formundan sıcak para olarak adlandırılan dolaylı yatırım fonlarına kayar. Yeteri kadar kazandıktan sonrada o ülkeyi terkeder. AKP Kasım 2002’de iktidara geldiğinde, dünyada yatırım yapacak ülke arayan büyük miktarda sıcak para vardı. O dönemin hükümeti bundan çok güzel faydalandı. Bugün ortada böyle bir para yok ki. Tüm dünyada ekonomik bir kriz sözkonusu. AKP nin ilk yıllarında, o dönemde sıcak para gelsin diye çok önemli güvenceler de verildi. Ayrıca, 1980 sonrasında yapılan 70 milyar dolarlık özelleştirmenin 62 milyar doları AKP hükümeti döneminde yapıldı. Sosyal devletin tüm kazanımları büyük bir hızla elden çıkarıldı. Atadan, dededen kalanları tıpkı bir mirasyedi gibi yedik! Bir süre herşey, görünürde güllük gülistanlıktı. Fakat kısa sürdü. Eee, hazıra dağ dayanmaz demişler. Üretmeden tüketmenin bedeli de ağır oldu haliyle. Sonuçta, hem ülkenin hemde hane halkının borcu arttı, sanayi tesislerimizi önemli ölçüde yabancılara sattık, ekilebilir tarım arazilerimiz, çarpık yapılaşma ve imara açılmalar nedeniyle iyice küçüldü. Köy okullarını kapattık. Tarımdaki nüfusumuz azaldı ve yaşlandı. Türkiye ihracata değil ithalata, üretime değil tüketime dayalı büyüdüğü için, yüksek büyüme oranı yakaladığımız yıllarda bile, bir istihdam yaratamadık. Yani istihdamsız büyüdük. Hükümet de harcamayı özendirdi. AVM ler her yerde mantar gibi çoğaldı. Kredi kartı sayısı patladı. Özel sağlık, özel emeklilik şirketlerinin, özel okulların, özel hastanelerin sayısında patlama yaşandı. Bankalar kârlarını eşi benzeri görülmedik şekilde katladılar. Vahşi kapitalizmin esiri olduk. Katar, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri de dahil alınan borçlar, özelleştirmeden elde edilen büyük kaynak, toplanan vergi gelirleri doğru, isabetli, verimli harcandı mı? Bu paralar yatırıma, üretime, ihracata, istihdama yansıyacak biçimde kullanıldı mı? Bu sorulara kaçımız evet diyebiliriz? Maalesef, yatırımlarımızı hayatiyet derecelerine göre önceliklendiremedik. İsrafın önüne geçemedik. Tarımı ve hayvancılığı canlandırabilseydik, devasa sanayi tesisleri yapsaydık; bunların yarattığı, katma değerden yararlansaydık, işsizliği azaltsaydık. yapacağımız ihracatla ülkemize döviz kazandırabilseydik bu kadar sıkıntı yaşar mıydık? Aldığımız dış borcun, faizini ödemekte dahi zorlanıyoruz. Bunun için bile yeni dış borç almak zorunda kalıyoruz. Kalıcı, istikrarlı, sürdürülebilir, sağlıklı bir büyüme olmadığı için, enflasyon bir türlü düşmüyor. Fiyatlar yerinde durmadığından, maaşlara yapılan zamlar insanların cebine girmeden eriyor. Ülkemiz dış şoklardan, küresel dalgalanmalardan, jeopolitik gerilimlerden büyük ölçüde etkileniyor. Gelir dağılımı adaletsizliğinde dünya sıralamasında ilk sıralarda yer alıyoruz. Ekonomik büyüme oranları yayınlanıyor. Görünürde büyüyoruz. Fakat bu büyüme oranları cebimize yansımıyor. Ocak 2023 Dış Ticaret Açığı 14,2 milyar dolar oldu. Şubat 2023 Dış Ticaret Açığı 12,2 milyar dolar olarak açıklandı. Mart 2023 rakamlarına ulaşamadım. Sanırım henüz açıklanmadı. Yıl sonu dış ticaret açığı tahminimiz ise 150/160 milyar dolar. Bu vahim tabloya karşılık kamu ve özel kesim dahil Türk Ekonomisi toplam döviz likiditesi ise 42 milyar dolar civarında. Nasıl kapanacak bu açık? Bunlar acı gerçekler! İktidara kim gelirse gelsin işi çok zor! Birazcık araştıran, sorgulayan herkes; üretmeden tüketmenin bedelinin çok ağır sonuçları olacağını görüyor. Tarım ülkesinde yarım kilo soğan alırken düşünüyoruz. Üretim seferberliği diye diye dilimizde tüy bitti. Umarım ülkeyi yönetenler yada yönetmeye talip olanlar aklını başına alır.
