Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ertuğrul Bilgili, "Bir yanlış orman yangınlarında her şeyin yanıp kül olduğu fikridir. Gerçekte yangınlarda yanan temel ögeler meyyit örtü, ince yanıcı malzemeler, ağaçların yaprakları ve ince kollarıdır. Geriye kalan odunsu kısımlar ekseriyetle yanmaz ve ekonomik pahalarını de kaybetmezler. Bilhassa yangına bağımlı ve adapte olmuş ekosistemler, yangın sonrası birkaç yıl içinde kendilerini doğal yollarla yenileme kapasitesine sahiptir" dedi.
Prof. Dr. Bilgili, bu yeni riskin temel nedeninin olağandışı hava olayları ve bunlardan evvel gelen uzun müddetli kuraklıklar olduğunu belirterek koşulların, ormanlarda bulunan yanıcı husus nemini kritik düzeylere düşürdüğünü vurguladı.
Bilgili, "Orman yangınları, Batı Karadeniz ve Güney Marmara üzere yangınların sık görülmediği bölgelerde de artık maalesef görülmeye başlamıştır. Bunun temel sebebi, bu bölgelerde olağandışı hava olaylarının ve bunlardan evvel gelen uzun vadeli kuraklıkların yaşanmasıdır. Bu kuraklıklar ve sonrasında gelen çok hava olayları nedeniyle, yanıcı unsur nemi kritik düzeylere düşmektedir. Bu da, bu bölgelerde yangınların hem daha kolay çıkmasına hem de daha şiddetli ve tahripkâr olmasına neden olmaktadır. Çıkan yangınlar buna örnek teşkil etmektedir. Bu bölgelerde önümüzdeki süreçte bilhassa iklim değişikliğine bağlı olarak ve yanıcı husus ölçüsündeki artış da göz önüne alındığında, önümüzdeki on yıllarda yangınları daha sık ve daha şiddetli bir biçimde göreceğimiz öngörülmektedir. Hatta bu durum daha kuzey bölgelerimiz için de geçerli olabilir" dedi.
Türkiye’de son yıllarda orman yangınlarıyla gayrette değerli adımlar atıldığını kaydeden Bilgili, "Türkiye, son yıllarda orman yangınlarıyla çabada değerli atılımlar gerçekleştirmiştir. Kara ve hava araçlarının sayısının artırılması, erken ihtar sistemlerinin yangın tertibine entegre edilmesi ve İHA üzere teknolojilerin kullanımı büyük muvaffakiyetler ortasındadır. Fakat görüyoruz ki, bilhassa yangınların önlenmesi ve yangınlara karşı hazırlıklı olma bahislerinde hâlâ kıymetli eksiklikler mevcuttur. Orman yangınlarıyla gayret sırf yangını söndürmek değil, yangın öncesindeki önleyici önlemleri almak, hazırlıklı olmak ve yangın sonrası rehabilitasyon süreçlerini de kapsayan kapsamlı ve bütüncül bir strateji gerektirir. Bu süreç yalnızca söndürmeye değil, risk idaresi temeline dayanmalıdır" diye konuştu.

Doğru bilinen yanlışlar
Yangınla ilgili hakikat bilinen yanlışları sıralayan Bilgili, "Doğru bilinen yanlışlardan biri, tüm yangınların ziyanlı olduğu yanılgısıdır. Dünya ekosistemlerinin yaklaşık yarısı bir formda orman yangınlarıyla alakalıdır. Başka yarısı ise yangınlardan ziyan görür. Bu duruma örnek olarak, tropikal bölgelerdeki Amazon yağmur ormanları gösterilebilir. Ekosistemlerin sürdürülebilirliği, lakin yangının tesirinin muhakkak bir ölçüde ortaya konulmasıyla sağlanabilir. Fakat, iklim değişikliğiyle birlikte ortaya çıkan olağandışı durumlar bilhassa uzun müddetli kuraklıklar ve sonrasında gelişen çok hava olayları, yangınların olması gerekenden çok daha şiddetli, sık ve tahripkar hale gelmesine neden olabilmektedir. Bu nedenle, yangınların doğal bir kesimi olduğu ekosistemlerde dahi yangınlar artık ekosistemlere ziyan verebilecek boyutlara ulaşabilmektedir" biçiminde konuştu.

"Uçak ve helikopterler aslında birinci müdahale araçlarıdır"
Yangın söndürmede kullanılan uçak ve helikopterlerin birinci müdahale araçları olduğuna dikkat çeken Bilgili, "Bir öteki yaygın yanılgı, yangınların uçak ve helikopterlerle tek başına söndürülebileceğidir. Uçak ve helikopterler aslında birinci müdahale araçlarıdır. Bu araçlar çoklukla yangının birinci 5, 10 ya da 15 dakikasında yapılan müdahalelerde tesirlidir. Süratli oldukları için yangına erken müdahale etmeleri durumunda yangını denetim altına almak çok daha kolaylaşır. Fakat yangın büyüdüğünde, gelişip tahripkâr boyutlara ulaştığında bu hava araçlarının aktifliği son derece sonlu kalır. Uçak ve helikopterlerin tesirli olabilmesi için yer takımlarıyla koordineli bir formda çalışmaları kuraldır. Bir başka yanlış ise orman yangınlarında her şeyin yanıp kül olduğu kanısıdır. Gerçekte, yangınlarda yanan temel ögeler meyyit örtü, ince yanıcı malzemeler, ağaçların yaprakları ve ince kısımlarıdır. Geriye kalan odunsu kısımlar çoklukla yanmaz ve ekonomik bedellerini de kaybetmezler. Bilhassa yangına bağımlı ve adapte olmuş ekosistemler, yangın sonrası birkaç yıl içinde kendilerini doğal yollarla yenileme kapasitesine sahiptir. Fakat yangınların çok şiddetli olduğu durumlarda, ormancılık işletmeleri gerekli tedbirleri alarak ekim ve dikim faaliyetleriyle bu alanların tekrar orman rejimine katılmasını sağlar. Yeniden bir öteki yanlış bilgi, orman yangınlarında kozalakların patlayarak yangının bir noktadan diğer bir noktaya atladığıdır. Gerçekte bu türlü bir ‘kozalak patlaması’ kelam konusu değildir. Lakin yangın atlaması olabilir. Bu duruma ‘nokta yangını’ ismi verilir. Nokta yangınları ince malzemelerin ve bilhassa ağaç gövdesi kabuklarının yangın sırasında yanarak rüzgârla diğer bir yere taşınmasıyla oluşur. İklim değişikliği, buna bağlı olarak ortaya çıkan uzun müddetli kuraklıklar, akabinde gelen olağandışı hava olayları, ormandaki yanıcı unsur ölçüsü ve sürekliliğinin artması ve insan faaliyetleri; orman yangınlarının sayısını azaltmayı büyük ölçüde zorlaştırmaktadır. Bu nedenle orman yangınlarıyla uğraşta, yangın sonrası değil, yangın öncesi planlamalar yani yangınları tedbire ve hazırlıklı olma çalışmaları çok daha büyük ehemmiyete sahiptir. Yangın riski ve tehlikesini azaltmanın en kıymetli yollarından biri, yanıcı unsurlarla ilgili düzenlemeleri vaktinde ve yerinde yapmaktır. Bu kapsamda, yangın öncesi periyotta yapılan mekanik yanıcı unsur paklığı büyük değer taşır" diye konuştu.