Dünyada sadece 3 noktada gözlemlenebilen eşsiz bir tabiat döngüsü, Bolu’nun Dörtdivan ilçesine bağlı Sorkun köyünde yaşanıyor. Kara, kızıl, küçük ve sakallı akbabaların sırayla leşe yöneldiği bu döngü, tabiatın kendi paklık sistemini gözler önüne seriyor. Doğasever Mehmet Ali Altunay, "Leşten geriye hiçbir şey kalmaz. Tabiatın doğal temizleyicileridir" dedi.
Bolu’nun Dörtdivan ilçesine bağlı Sorkun köyünde 2012 yılında avrupadan gelen uzman şahısların önderliğinde Kuş Fotoğrafçıları ve Gözlemcileri Derneği (KUFOD) tarafından Akbaba Beslenme ve İzleme İstasyonu inşa edildi. Dünyada sırf İspanya, Bulgaristan ve Bolu’da gözlemlenebilen dünyanın dört akbaba tipi kara akbaba, kızıl akbaba, küçük akbaba ve sakallı akbaba tıpkı ortamda hayatlarını sürdürüyor. 2024 yılında Sorkun köyünün hakim bir doruğuna KUFOD ve Orman Genel Müdürlüğü partnerliğinde hem ovayı hem de ormanı görecek formda izleme istasyonu inşa edildi.

Hiçbir şey israf olmuyor: Tabiatın kendi temizleme döngüsü
Leş döngüsü, tabiatın harika bir işleyişini gözler önüne seriyor. Birinci olarak kara akbaba leşe gelip iri ve sert etleri tüketiyor. Akabinde kızıl akbaba, iç organları yiyor. Onları küçük akbaba takip ediyor; kemik üzerindeki küçük et kesimlerini ve etrafa saçılan artıkları temizliyor. En son sakallı akbaba, kemikleri yiyerek döngüyü tamamlıyor. Bu sistem sayesinde leşten geriye hiçbir şey kalmıyor ve tabiat kendi istikrarını kusursuz formda sürdürüyor. Bu ender durum, Sorkun köyünü de tabiat fotoğrafçıları ve yaban hayatı gözlemcileri için cazibe merkezi haline getirdi.
Bu tiplerin yanı sıra bu istasyonda, ak kuyruklu kartal, şah kartal, küçük orman kartalı, büyük orman kartalı, küçük kartal, bozkır kartalı, kara çaylak, kızıl şahin ve şahin gözlemlenebiliyor. Kuş Fotoğrafçıları ve Gözlemcileri Derneği tarafından inşa edilen Akbaba Beslenme ve İzleme İstasyonu’nda gönüllük aslına dayalı bir çalışma sistemi yürütülüyor. Sorkun köyünde yaşayan doğasever Mehmet Ali Altunay, her gün sabah gün doğmadan, çeşitli yiyecekler getirerek onlarca kuş tipinin besin muhtaçlığını karşılıyor.

"Burada çok az görebileceğimiz kuş tipler var"
Onlarca kuş cinsini barındırdığını söyleyen doğasever Mehmet Ali Atunay, "Burası Dörtvan’a bağlı, Sorkun köyünde ekoturizm alanı ilan edilmiş, Kuş Gözlemcileri ve Fotoğrafçılar Derneği tarafından, Orman Genel Müdürlüğü’nden talep edilmiş, Orman Genel Müdürlüğü tarafından yapılmış ve derneğe 10 yıllık tahsis edilmiş ekoturizm alanı. Bu coğrafyanın keşfi 2000’li yıllara dayanıyor. Yabancıların yapmış olduğu bir ekip keşifler olmuş buradaki kuşların varlığı ile ilgili sonra bizim ülkemize de bu cins çalışmalar yapılmış. Burada çok az görebileceğimiz kuş çeşitler var. Bilhassa 4 cins akbabaya birebir anda bu coğrafya barındırıyor. Ve bunun yanında da bir sürü daha yırtıcı kuş çeşitliliği var. Yani gündüz yırtıcısı diye isimlendirdiğimiz, buna örnek olursa işte kartal, şahin üzere. Ve gece yırtıcısı diye de isimlendirdiğimiz işte baykuş çeşidi kuşlar da var. Ve bunların yanı sırada bir sürü ötücü de var" dedi.

"Avrupa’da da bunların kuşakları tehlike altında"
Akbaba cinslerinin dünyada kuşağının tehlike altında olduğunu söyleyen Altunay, "Yurt dışında da, Avrupa’da da bunların jenerasyonları tehlike altında. Bunların tabiattaki en büyük düşmanları da diyeyim yüksek tansiyon sınırları, tarım yerlerinden sırayı ilaçlarla zehirlenen hayvanları, arta kalanları tüketmeleri, çöplükler. Bu tıp yerlerden beslenmek zorunda kalmışlar bu hayvanlar. Onun için jenerasyonları aslında tehlike altında. Bunları sistemli bir besleme yapıp yaban hayat kuş fotoğrafçılarına da bu halde hem tanıtıyoruz hem gösteriyoruz" formunda konuştu.

"Leşten geriye hiçbir şey kalmaz. Tabiatın doğal temizleyicileridir"
Dünyada ender görülen tabiat olayının burada yaşandığını lisana getiren Mehmet Ali Altunay, "Bu dört çeşidi tıpkı anda, tıpkı yerde, birebir noktada görebileceğimiz çok seçkin yerlerden bir tanesi. Benim bildiğim bir İspanya var, onun haricinde de pek bildiğim bir yer yok. İspanya var, bir Bolu var. Burada da bunların beslenme zinciri kendi ortalarında bir hiyerarşi vardır, o formda beslenir. Yani bu tabiattaki bu kuşlar rastgele herhangi bir yere inmezler. Birinci evvel buraya bıraktığımız leş, işte büyükbaş hayvan yahut küçükbaş hayvan leşi ise birinci evvel kuzgun gelip bu leşi tespit eder. Kuzgun genelde başka yırtıcıların, akbabaların alarm sistemi ve güvenlik sistemi üzere çalışır. Birinci evvel kuzgun gelir, leşi tespit eder. Bunu gören başka akbabalar, ‘kuzgun emniyetsiz olan yere iniş yapmaz. Burası emniyettedir, burada yiyecek var’ diye leşin başına inerler. Ama bu leşin başına indiklerinde de buradaki beslenecekleri malzemenin derisini öteki kuşlar açamaz. Kara akbaba gelir, gagasıyla onun derisini açar. Derisini açtıktan sonra ne yiyecekse oradan yiyip kenara çekilir. Onun ardından çabucak kızıl ahbaba gelir. Onun açtığı delikten, o genelde sakatatçıdır, iç organlarla beslenir. İç organlarını tüketir. Ve onun boynunda da bu türlü antibakteriyeli bir tıp yapısı vardır. Daima mikroplu bakterili yiyeceklerle meşgul oldukları için o iticidir, bakteri barındırmaz. O da kenara çekilir. Ondan sonra küçük akbaba gelir. Kenara, sağa sola, kemiklerin üzerinde kalan küçük modülleri onları yer. En sonunda da sakallı akbaba gelir. Ayakları belirli bir uzunlukta olanları bütün yutar. Daha iri kemikleri de pençesine alıp kendi bölgesinde kayalıklara bırakır. Kayalıklara bırakmak suretiyle kırıldığında, yani leşten geriye hiçbir şey kalmaz. Tabiatın doğal temizleyicileridir" sözlerini kullandı.

"Dışkılarında mikrop barındırmazlar"
Akbabaların ekosistem için çok kıymetli canlılar olduğunu tabir eden Altunay, "Bu canlılar ekosistem için çok kıymetli. Yani bunu Hindistan’da daha evvel şöyle bir olay yaşamış. Ben kısaca ondan bir bahsedeyim. Bu akbabaların sayısı fazla olduğu için bunları devlet kendilerince avlandırmış. Bunların sayısı da aşağıya fikir sonra kuduz hadiseleri ortaya çıkıyor. Köpekler çoğalmış, kurtlar çoğalmış. Kuduz hadiseleri ortaya çıkınca tekrar akbabaları nasıl geri kuşağını çoğaltabiliriz diye bu cins çalışmalar olmuş. Akbabaların mide asitleri çok yüksek olduğu için rastgele bir bakterili, mikroplu bir yiyeceği tükettiklerinde dışkılarında mikrop barındırmazlar. Ekosistem için şöyle bir özellikleri de var. Sera gazı salınımı diyoruz ya daima biz. Dünyada bir ülkenin sera gazı salınımını muadil gaz salınımını engelliyorlar. Yani tabiattaki bu leşleri tüketerek. Çok değerli, çok değerli canlılar. Bunların kesinlikle korunması gerekiyor. Halkımızın da bilinçlendirilmesi gerekiyor. Ve bunun ilkokul düzeylerine kadar indirilip bunu baştan halletmemiz gerekiyor" dedi.