Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Geomatik Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu, geliştirdikleri yazılım aracılığıyla Santorini Adası’ndaki yanardağ faaliyetlerini mercek altına aldı ve son yıllarda yanardağın merkezinde genleşme tespit ettiklerini açıkladı. Kutoğlu, yanardağ patlarsa Ege Bölgesi’nde en fazla 5 metrelik dalgaların oluşabileceğini belirtti. Kutoğlu, "5 metrelik dalga 100 katı kadar yani 500 metre tahminen bin metre kadar içeriye girip ziyan oluşturabilir. Bu türlü bir potansiyel var. Açıkçası şu durumda da buna pek ihtimal vermiyorum" dedi.
BEUN Mühendislik Fakültesi Geomatik Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu; takımı ile birlikte 3 yıl evvel çalışmalarına başladığı, yeryüzünde meydana gelen olaylar ile yapılardaki değişimin tespit edildiği yazılımı hayata geçirdi. Yazılım ile birlikte yeryüzündeki bina değişimleri, buzul ve kar kütlelerindeki değişimler, yapılar ve yerlerdeki deformasyonlar ile barajlardaki su artış ve azalışları da tespit edilebiliyor.
Uydu bilgileriyle yapılan kıyaslama sonucu belli vakit aralıklarındaki değişimler belirlenebiliyor. Daha evvel zelzele bölgeleri, barajlar, İsrail’in Gazze’ye saldırısı sonucu bölgedeki değişimleri kamuoyu ile paylaşan Kutoğlu; bu defa de Santorini Adası’ndaki 2014 yılından bu yana süregelen değişimleri inceledi.
Kutoğlu, Santorini Adası’ndaki yanardağ kraterinde yapılan incelemelerde yüzeyde bir genleşme tespit ettiklerini açıkladı. Kutoğlu, "Bu bahisler gündeme gelince biz de üniversitemizde geliştirmiş olduğumuz küresel müşahede tahlil uygulamasıyla bölgeyi inceledik. Sahiden de Santorini Adası’nın yanardağ kısmının krater bölgesinde bir genleşme gözüküyor. Lakin bu genleşme bir patlamaya dönüşür mü? Onu söylemek sıkıntı. Zira bazen yanardağlarda karakteristik olarak vakit zaman basınç artışı nedeniyle bu halde yüzey deformasyonları meydana gelebiliyor. Lakin bunlar her vakit patlamaya dönüşmüyor. Bazen bu basınç aşağıdaki magma katmanındaki etkileşimler sonucunda resen düşebiliyor. Patlama olmadan sona erebiliyor" dedi.
"Aktif yanardağların oluşturduğu ziyanlardan daha büyük bir ziyana yol açacağını düşünmüyorum"
Santorini Adası’nda antik devirlerde önemli sarsıntılar yaşandığını, volkanik patlamaların olduğunu hatırlatan Kutoğlu, günümüzde İzlanda ve İtalya’daki yanardağların çok daha faal olduğuna dikkat çekti. Santorini’de yaşanabilecek patlamanın sonlu bir tesiri olacağının altını çizen Kutoğlu, "Günümüzde İzlanda bölgesinde yeniden Avusturalya’da, İtalya’da çeşitli yanardağ patlamaları meydana geldi. Onlar daha etkin yanardağlar. Açıkçası şahsen onların oluşturduğu ziyanlardan çok daha büyük bir ziyana yol açacağını düşünmüyorum. Hudutlu bir tesiri olacaktır. Hele İstanbul ile hiçbir ilgisi yok. Patlaması durumunda da tahminen bir iki metrelik tsunami dalgaları oluşturabilir. Onun dışında kül bulutları oluşabilir. Fakat ne İtalya’daki ne de İzlanda’daki yanardağ patlamalarından daha büyük bir patlamaya dönüşeceğini düşünmüyorum. O bölgedeki adalarla sonlu kalabilecek bir durum meydana gelebilir düşüncesindeyim" formunda konuştu.
"Helenik yay kırılsa bile 20 metrelik dalgalar görmeyiz"
Avrupa Tsunami Araştırma Ekibi’nin hayata geçirdiği interaktif tsunami haritasını da inceleyen Kutoğlu, "Baktığımız vakit kıyılarımızda en fazla bu da çok geniş bir dönemi ele alıyor. 10 bin yıl içerisinde baktığımız vakit ortaya çıkabilecek azamî yüksekliği, helenik yay kırılsa bile ki en büyük tsunami oradaki dalma batma zonunun kırılmasıyla yaşayabiliriz. Beş metre civarında bir tsunami meydana gelebilir. Bodrum, Marmaris etraflarında araştırma takımının verdiği pahalara nazaran bu 2 ila 3 metreye kadar düşebiliyor. Münasebetiyle bu Uzakdoğu’da meydana gelen 20-30 metrelik tsunamileri görmeyeceğiz manasına gelir. Bu da âlâ bir şey. Beş metrelik bir tsunami meydana gelse ne olur? Kıyı bölgelerimizde, yükseltisi düşük olan, çökelti alanlarında, alüvyon, ovalık, plaj alanlarında 5 metrelik dalga 100 katı kadar yani 500 metre tahminen 1000 metre kadar içeriye girip ziyan oluşturabilir. Bu türlü bir potansiyel var. Açıkçası şu durumda da buna pek ihtimal vermiyorum" tabirlerine yer verdi.
"Kendi bölgesindeki fay çizgilerine gerilim yüklemesi durumu kelam konusu olabilir"
Kutoğlu, "Depreme tesiri ne olur" sorusuna ise "Nereyi kast ediyorsunuz. Bunlar volkanik etkileşimler. Tektonik kaynaklı değil. Münasebetiyle Ege, İzmir bölgesindeki karadaki fay çizgilerine yada İstanbul’daki fay çizgisine bunun tesirinin olması mümkün değil. Lakin yeniden o bölgede meydana gelen aslında var olan küçük fay sınırlarına, kendi bölgesindeki fay sınırlarına gerilim yüklemesi durumu kelam konusu olabilir" dedi.