Karadeniz’de hamsi stokları alarm veriyor. Hem bölge balıkçılığı hem de deniz ekosistemi için kritik kıymete sahip olan cinste av ölçüsü her geçen yıl azalıyor.
Karadeniz’de balık av dönemi devam ederken, hamsi stokları için alarm zilleri çalıyor. Türkiye’nin en çok avlanan balık tipi olan hamside, son yıllarda önemli bir düşüş yaşanıyor. Hem sofraların vazgeçilmezi hem de deniz ekosisteminin en kritik halkalarından biri olan hamsideki azalma, bölgesel balıkçılık iktisadını de yakından etkiliyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) datalarına nazaran, 2023-2024 av döneminde 270 bin ton olan hamsi avı, 2024-2025 döneminde yaklaşık 150 bin ton düzeylerine geriledi. Yaşanan bu düşüş Karadeniz ekosistemi ve balıkçılık istikrarı açısından dikkat cazip bir gerileme olarak değerlendirildi. Karadeniz’in su sıcaklıklarında son yıllarda gözlenen değişim, hamsinin göç ve üreme periyotlarını de etkiliyor. Kıyı ekosistemlerindeki değişim, plankton yoğunluğundaki azalma ve denizlerdeki çevresel baskılar, hamsinin ömür döngüsünde bozulmalara neden oluyor.
"Her yıl av dönemi başladığı vakit hamsi bol olacak diye başlarız; Sonrasında az olduğu görülüyor"
Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Sürmene Deniz Bilimleri Fakültesi Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliği Kısım Lider Yardımcısı Dr. Öğretim Üyesi Ahmet Şahin, "Şu etapta hamsi bol avlanıyor demek güç. Her yıl av dönemi başladığı vakit hamsi bol olacak diye başlarız. Sonrasında az olduğu görülüyor. Geçen yıl başlayan bir kota uygulaması vardı bu yıl da devam ediyor. Tarım ve Orman Bakanlığı kotaları belirlemek için talepleri topluyor. Bakalım bu sene kota ne kadar olacak. Bu âlâ mi oldu makûs mü oldu av dönemi bittiği vakit konuşacağız" dedi.
"Süreç bu türlü devam ederse daha da berbat olacak"
Hamsi avcılığının her geçen yıl azaldığına dikkat çeken Şahin, "Son 20 yıla baktığımızda avcılık daima aşağıya gidiyor. TÜİK’in açıkladığı datalarda de bu görülüyor. 2023-2024 av döneminde 270 bin ton olan hamsi avcılığı 2024-2025 döneminde 150 bin tonlara düşmüş. 400 bin ton kota verilmişti. 150 bin tonun 90 bin tonu halkın tüketimi için kullanılmış, geri kalan 65 bin tonu balık unu yağı fabrikalarına verilmiş. Aslında çok büyük bir ölçü. Zira Toplam deniz balıkları avcılık ölçüsü 290 bin ton olduğunu görüyoruz. Bunun yaklaşık 210 bin tonu tezgahtan tüketim için kullanılmış. Geri kalan 80 bin ton balık unu yağ fabrikasına gitmiş. Bu hesaptan baktığımızda 80 bin tonun tamamı yani 65 bin tonu fabrikaya giden hamsiler oluşturuyor. Fabrikalara küçük hamsileri gönderiyoruz demek ki şimdi üreme bahtı yakalayamayan küçük balıkların avcılığı devam ediyor. Süreç bu türlü devam ederse daha da makus olacak. Bu yılki av oranlarına bakıp Tarım ve Orman Bakanlığı’nın sert tedbirler alması gerekecek. Tahminen hamsi av dönemini büsbütün kapatmak üzere yahut kotayı çok daha hudutlu tutmak gibi" halinde konuştu.
"Şuanda hamsiyi etkileyen en değerli öge çok av çabamız"
Karadeniz’de hamsiye ziyan verecek bir istilacı tıbbın olmadığını fakat hamsiyi etkileyen çok av eforunun olduğunu kaydeden Şahin, "Hamside bir tehlike var bunu herkes biliyor. Stok her geçen gün azalıyor. 300-350 bin tonlardı şu anda 150 bin ton. 200 bin tonlara çok az çıktığı oluyor. Buradaki azalma yalnızca av ölçüsü değil, avlanılan balığın uzunluğunun küçülmesi de bu durumu doğruluyor. Bu çok büyük bir tehlike. Bir an evvel tedbir alınması lazım. Bakanlığımız ve üniversitelerin yapmış olduğu çalışmalar sonucunda bir karar verilmesi gerekiyor. Karadeniz’de hamsiye ziyan verecek bir istilacı çeşit yok. Şuanda hamsiyi etkileyen bizim çok av gayretimiz. Bunu yanlış avlanma tercihi de diyebiliriz. Artı olarak kirliliğinde tesiri var. Bilhassa kıyısal alanlardaki kirliliğin tesiri çok fazla. Bu ikisi hamsinin stoklarını azaltma tarafında tesir ediyor" tabirlerini kullandı.