Enflasyondaki yükseliş durdurulamıyor. Çarşı, pazar adeta yangın yeri, bugün aldığını yarın aynı fiyata alamıyorsun. Yeni ekonomi yönetimi her ne kadar enflasyonu düşüreceğiz dese de açıklanan Eylül ayı enflasyon verileri bunun tam tersini işaret ediyor. Artan enflasyon karşında alım gücü her geçen gün düşen vatandaş da haliyle kara kara düşünüyor Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Eylül ayına ilişkin enflasyon rakamlarını açıkladı. Buna göre, enflasyon geçtiğimiz ay yüzde 4,75 artarken, yıllık bazda yüzde 61,53 oldu. Böylece enflasyon 2023 yılının zirvesine çıktı. Haziran ayında yüzde 3,92, Temmuz'da yüzde 9,49, Ağustos'ta ise yüzde 9,09 oranında artan enflasyon Eylül ayında yüzde 4,75 artarak yıl bazda yüzde 61,53 oldu. Mayıs ayında yapılan seçimlerin ardından dolar kuru ve akaryakıttaki artış iğneden ipliğe tüm ürünlere zam olarak yansırken, çarşı, pazar adeta yangın yerine döndü. Vatandaşın alım gücü yapılan zamlar karşısında her geçen gün erirken, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Eylül ayın enflasyon verileri de bunun en açık göstergesi oldu. Etiketlerin gün aşırı değiştiği çarşı, pazarda alınan bir ürünün ertesi günü aynı fiyata alınamadığı gözlenirken, yapılan denetimlerin yetersizliği de bunun en büyük göstergesi oldu. ENFLASYON 2023'ÜN ZİRVESİNDE Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Eylül ayı Tüketici Fiyat Endeksi’ni açıkladı. Buna göre, TÜFE’deki değişim 2023 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 4,75, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 49,86, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 61,53 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 55,30 olarak gerçekleşti. Bir önceki yılın aynı ayına göre en az artış gösteren ana grup yüzde 20,16 ile konut oldu. Buna karşılık, bir önceki yılın aynı ayına göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 92,48 ile lokanta ve oteller oldu. Ana harcama grupları itibarıyla 2023 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre en az artış gösteren ana grup yüzde 2,59 ile giyim ve ayakkabı oldu. Buna karşılık, 2023 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 30,27 ile eğitim oldu. Endekste kapsanan 143 temel başlıktan (Amaca Göre Bireysel Tüketim Sınıflaması-COICOP 5’li Düzey) 2023 yılı Eylül ayı itibarıyla, 11 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, 4 temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 128 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti. Özel kapsamlı TÜFE göstergesi (B) yıllık yüzde 67,22, aylık yüzde 5,06 oldu İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE’deki değişim, 2023 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 5,06, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 54,66, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 67,22 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 57,75 olarak gerçekleşti. Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yıllık yüzde 47,44, aylık yüzde 3,40 arttı. Yİ-ÜFE 2023 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 3,40, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 36,06, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 47,44 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 65,55 artış gösterdi. Sanayinin dört ana sektöründen imalat endeksi yıllık yüzde 55,05 arttı. Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 69,43 artış, imalatta yüzde 55,05 artış, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 17,08 azalış, ve su temininde yüzde 68,36 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında yüzde 45,79, dayanıklı tüketim malında yüzde 61,94, dayanıksız tüketim malında yüzde 67,98, enerjide yüzde 13,41 ve sermaye malında yüzde 65,83 artış olarak gerçekleşti. Sanayinin dört ana sektöründen imalat endeksi aylık yüzde 3,07 arttı. Sanayinin dört sektörünün aylık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 5,97, imalatta yüzde 3,07, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 5,47 ve su temininde yüzde 13,72 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının aylık değişimleri; ara malında yüzde 1,92, dayanıklı tüketim malında yüzde 3,73, dayanıksız tüketim malında yüzde 4,80, enerjide yüzde 6,12 ve sermaye malında yüzde 2,96 artış olarak gerçekleşti. Yıllık Yİ-ÜFE’ye göre 10 alt sektör daha düşük, 19 alt sektör daha yüksek değişim gösterdi. Yıllık azalış gösteren tek alt sektör yüzde 17,08 ile elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme oldu. Buna karşılık temel eczacılık ürünleri ve müstahzarları yüzde 96,61, diğer madencilik ve taş ocakçılığı ürünleri yüzde 93,27, tütün ürünleri yüzde 81,06 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu. Aylık Yİ-ÜFE’ye göre 13 alt sektör daha düşük, 16 alt sektör daha yüksek değişim gösterdi. Aylık en yüksek azalış; yüzde 0,21 ile basım ve kayıt hizmetleri, yüzde 0,10 ile ana metaller alt sektörlerinde gerçekleşti. Buna karşılık tütün ürünleri yüzde 42,46, su ve suyun arıtılması ve dağıtılması yüzde 13,72, ham petrol ve doğal gaz yüzde 8,95 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.(Ramazan Öztürk)