Değerli okuyucularım gelin zaman tünelinde, birlikte, 30 yıl kadar geriye gidelim.
Yaklaşık 70 yıl varlığını sürdüren Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) Mihail Gorbaçov döneminde yıkılmış ve dağılmıştı.
Gorbaçov başlangıçta Marksizm-Leninizm’e bağlıydı, 1990’ların başında sosyal demokrasiye yöneldi. Ne olduysa ondan sonra oldu. Perestroyka (yeniden yapılanma) ve glasnost (açıklık) söylemleriyle uyguladığı politikalar SSCB nin sonunu getirdi.
Bu tarihi yıkımın bizi ilgilendiren kısmı şu;
1991 yılında; SSCB nin dağılması sonucunda açlık, yoksulluk ve çeşitli hastalıklarla mücadele eden SSCB halkları; sarp sınır kapısı üzerinden, ticaret(!) amacıyla çareyi Türkiye’ye göç etmekte bulmuştu. Bavullarına eşya doldurarak ülkemize satmaya getirmişlerdi. Hopa’dan Samsun’a, hatta daha da içerilere kadar Rus pazarları kurulmuştu.
Sattıkları; votka, şampanya, kalpak, matruşka, kap kaçak ve hırdavat türü şeylerdi. O dönemde, pazarları gezenler anımsayacaktır. Bunları satanlar genellikle kilolu ve bakımsız, yıkılan SSCB nin kadınlarıydı. İlginçtir, ülkemize sadece kadınlar gelmişti.
O dönem, işim gereği, Karadeniz bölgesinin telekomünikasyon projeleri için, Samsun Hopa arası adeta mekik dokuyordum. Şahit olduğum bu sosyal trajedi beni derinden etkilemişti.
Ayrıca, o tarihlerde, tüm Karadeniz’de birde Nataşa fırtınası esiyordu. Nataşalar; pazardaki kadınların aksine, son derece güzel, uzun boylu ve bakımlı kadınlardı.Bunlar çoğunlukla beyaz Rus olarak bilinen ırktandı.
Aslında, Nataşa; Ruslarda kız çocuklarına çokca verilen bir isim. Bunu Sovyetler birliğinin dağılmasından birkaç yıl sonra bölgeye gittiğimde; orada tanıştığım bir Rus kızının isminin Nataşa olduğunu öğrendiğimde anlamıştım.
Fakat Nataşa dendiğinde bizde hoş olmayan bir genelleme yapılıyor ve farklı bir anlam içeriyordu.
Bu Nataşalar; Karadeniz bölgesinde birçok yuvanın dağılmasına neden oldular. 100 doların hikayesi de işte burada başlıyor. “Sen vermek 100 dolar…” diye başlayan cümlelerin sonunu tahmin etmişsinizdir.
O yıllarda; 100 dolar Ruslar için çok büyük para. Nataşalar piyasalarını kendileri belirlemişlerdi. Rüyalarında bile göremeyecekleri bir serveti bir ay gibi kısa bir sürede kazanmanın şaşkınlığı içersindeydiler. Bizim Karadeniz erkekleri de bu kadar güzel kadını birarada görmenin şaşkınlığını yaşıyordu.
Nataşalar için; ülkesinde bir ayda zor kazandığı 100 doları ülkemizde yarım saatte kazanmak inanılmaz bir şeydi.
Kümesteki tavuğunu, damdaki buzağısını satıp, 100 doları denkleştiren erkeklerimiz Nataşalara koşuyordu. Sırf bu amaçla küçücük ilçelerde bile koca koca oteller inşa edilmişti. Hopa’da sahilde büyük bir otel vardı. Hafta sonları; çevre illerden çok sayıda lüks araç bu otele gelirdi. Otelin önündeki son model araçların plakaları; Erzurum, Kars, Gümüşhane, Rize gibi yakın illere aitti.
Hopa gibi küçük bir ilçede otellerde yer bulmak mümkün değildi. Otelin kahvaltı salonu mankenlerin defile podyumu gibiydi. Çoğunluğu esnaf olan bizim, kısa boylu, göbekli, karayağız delikanlılar; büyük bir nezaketle bu güzel hanımlara elleriyle kahvaltı servisi yapıyorlardı. “Haroşa”dan başka bir kelime Rusça bilmedikleri halde çok güzel anlaşıyorlardı.
Ruslarla akrabalığımız işte bu yıllara dayanır. “Ula uşağum evdekiler gari ise bunlar ne, bunlar gari ise bizim evdekiler ne?” sözü o yıllarda söylenmiştir.
Bana göre bu söz; her ne kadar espri ile söylense de, cefakar Karadeniz kadınının hiç hak etmediği bir sözdür.
100 dolar Ruslar için büyük para dedim ya! bakın anlatayım;
S.S.C.B dağıldıktan birkaç yıl sonra, Kazakistan’ın Sibirya bölgesine, Custenay şehrine şirketim tarafından görevli olarak gönderilmiştim. Dönüşte, Türkiye’ye her gün uçak olmadığı için Kazakistan’ın Almata şehrinde bir Rus’un evini 5 günlüğüne kiralamıştım.Ev sahibi o dönem, oranın şartlarına göre çok yüksek bir para istemişti. İstediği rakam 5 gün için 35 dolardı. Bize evi bulan Kazak şoförümüz bu rakamı duyunca büyük tepki göstermişti. Aslında, adamın istediği rakam bize çok küçük gelmişti. Zira, Sibirya bölgesinde, Custenay şehrinde yabancı olduğumuz için berbat bir otele 10 günlüğüne adam başı 1000 dolar vermiştik. Sonradan öğrendik ki, otelin geceliği kendi vatandaşlarına bir dolar bile değilmiş. Adamın evi oldukça büyük ve son derece lüks döşenmiş bir daire idi.
O yıllarda; Kazakistan’da maaşlar 100/200 dolar ( Para birimleri Tengenin karşılığı). Memur ve işçiler 100 dolar alırken bürokrat ve üst düzey memurlar 200 dolar karşılığı Tenge alıyorlardı.
Hallerine çok üzülmüştüm. Kazakistan’da olduğu gibi, dağılan, bağımsızlığını ilan eden tüm ülkelerde de sefillik ve yokluk hakimdi.
Şimdi çok daha iyi durumdalar.Kısa sürede hepsi toparlandı.
Aradan geçen 30 yılda rüzgar nasıl tersine esti değil mi? Savaş halindeki Rusya ve Ukrayna bile ekonomik olarak bizden çok daha iyi durumdalar. Çünkü ekonomileri üretime dayalı.
O yıllarda, acıdığımız o insanlar, şimdi bizim ülkemizde 5 yıldızlı otellerde tatil yapıyorlar. Bizim emeklilerimiz ise; 300/400 dolara karşılık gelen maaşlarıyla geçim derdinde.
